باشگاه خبرنگاران جوان - نشست رسمی «مجمع تمدن‌های باستانی» با سخنرانی سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران و سایر وزرای حاضر برگزار شد.

او در ابتدای سخنان خود با ابراز قدردانی از دولت و ملت یونان و به‌ویژه وزیر فرهنگ این کشور، آتن را «یکی از کانون‌های زایش فلسفه، زیبایی و میراث‌بشری» و یکی از مناسب‌ترین مکان‌ها برای گفت‌و‌گو درباره مسئولیت تاریخی تمدن‌های کهن دانست.

صالحی‌امیری در تبیین وضعیت جهان معاصر، بر چالش‌های اخلاقی و فرهنگی گسترده‌ای که بر حیات اجتماعی و علمی بشر سایه افکنده تأکید کرد و گفت: شتاب تحولات فناوری و تشدید رقابت‌های جهانی، بیش از هر زمان ما را به بازگشت به مبانی اخلاق، خرد و مسئولیت تمدنی فرامی‌خواند؛ میراثی که از افلاطون و ارسطو تا سهروردی، مولوی و حافظ در پیام مشترک آن تأکید شده است: هر دانشی بدون اخلاق ناقص و حتی خطرناک است.

او این پیوند دیرینه میان حکمت یونانی و خرد ایرانی-اسلامی را «سرمایه‌ای بی‌بدیل برای سامان‌دهی زیست انسانی در عصر آشوب‌های اخلاقی» دانست و افزود که جهان امروز نیازمند احیای این بنیان‌های فکری است.

وزیر میراث‌فرهنگی در ادامه، تصویری روشن و نگران‌کننده از تهدید‌های کنونی علیه میراث‌فرهنگی ارائه کرد و گفت: قاچاق سازمان‌یافته اموال فرهنگی، تخریب ناشی از تغییرات اقلیمی، توسعه نامتوازن، جعل دیجیتال و تولید محتوای تاریخی بی‌پایه توسط هوش مصنوعی، همگی امنیت میراث مشترک بشریت را نشانه گرفته‌اند.

او تأکید کرد: در میان همه تهدیدها، مخاصمات مسلحانه همچنان بزرگ‌ترین و ویرانگرترین خطر است، جنگ فقط بنا‌ها را ویران نمی‌کند؛ حافظۀ جمعی ملت‌ها را هدف قرار می‌دهد.

صالحی‌امیری سپس به حملۀ اخیر رژیم اشغالگر قدس به خاک جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: این تجاوز «ناقض آشکار حقوق بین‌الملل و تهدیدکنندۀ ثبات منطقه» بود و آسیب‌پذیری میراث‌فرهنگی در بحران‌های نظامی را به‌وضوح آشکار کرد.

او در ادامه گزارشی از وسعت میراث‌فرهنگی ایران ارائه داد و تصریح کرد: ایران با میلیون‌ها اثر و محوطه تاریخی، تاکنون بیش از ۳۴ هزار اثر ثبت ملی، ۲۹ میراث جهانی ملموس و ۲۷ میراث ناملموس در یونسکو دارد و ۵۸ میراث یگانه نیز در فهرست انتظار ثبت‌جهانی قرار گرفته‌اند.

وزیر میراث‌فرهنگی تخریب آثار تاریخی را صرفا یک خسارت فیزیکی ندانست و تأکید کرد: تخریب یک محوطه تاریخی، حمله به هویت، حافظه تاریخی و کرامت فرهنگی یک ملت است.

او با اشاره به روند فعالیت‌های مجمع تمدن‌های باستانی از سال ۲۰۱۷ تاکنون گفت: این مجمع اکنون در نقطه‌ای قرار دارد که باید «از سطح بیانیه‌پردازی عبور کرده و وارد مرحله نهادسازی و همکاری عملیاتی» شود.

وی با استناد به هم‌گرایی موضوعات نشست کارشناسی اخیر با اولویت‌های ایران— مقابله با قاچاق اموال فرهنگی و اثرات تغییرات اقلیمی—اظهار داشت: تجربه‌های ایران در بازگرداندن آثار تاریخی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین می‌تواند پشتوانه‌ای عملی برای همکاری‌های بین‌المللی باشد.

در مهم‌ترین بخش سخنان، صالحی‌امیری پیشنهاد رسمی جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرد و گفت: ایران پیشنهاد ایجاد شورای همکاری دانشگاه‌های تمدن‌های باستانی را ارائه می‌کند؛ نهادی تخصصی که بازوی پژوهشی مجمع، تولیدکنندۀ دانش، تحلیل‌کنندۀ اثرات مخاصمات و تغییرات اقلیمی و تدوین‌کنندۀ استاندارد‌های مشترک در میان کشور‌های عضو خواهد بود.

او اعلام کرد: دانشگاه جندی‌شاپور به‌عنوان «قدیمی‌ترین دانشگاه جهان» و با توجه به انتخاب ۱۷۵۰‌اُمین سال تأسیس آن در فهرست بزرگداشت‌های یونسکو، آمادگی کامل دارد تا محوریت این ابتکار را برعهده بگیرد و روند شکل‌گیری و راهبری آن را پیگیری کند.

وزیر میراث‌فرهنگی در پایان سخنان خود با تأکید بر اینکه تمدن‌های باستانی «ریشه‌های ژرف در تاریخ و رسالتی روشن برای آینده» دارند، گفت: میراث‌فرهنگی، سرمایه‌ای برای صلح، عقلانیت، اخلاق و گفت‌وگوست. جهان امروز بیش از هر زمان نیازمند نقش‌آفرینی تمدن‌های باستانی در تقویت همزیستی و احترام متقابل است. ایران این مجمع را بستری راهبردی برای همکاری و اقدام مشترک می‌داند و برای ایفای نقش فعال در مسیر پیش‌رو آمادگی کامل دارد.

منبع: وزارت میراث فرهنگی

تخریب یک محوطه تاریخی، حمله به هویت و کرامت ملت‌هاست