به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، چهاردهمین جلسه از فصل نهم پاتوق فیلم کوتاه، با اکران و بررسی فیلم‌های «ترموستات» به کارگردانی روزبه اخوان، «آرامگاه» به کارگردانی علی دارایی، «دریچه» به کارگردانی مجید ابراهیمیان و «نارَس» به کارگردانی نوا نعمتی با همکاری مؤسسه فرهنگی، تبلیغاتی بهمن سبز-پخش رویش، یکشنبه ۳ تیر ماه ۱۴۰۳ در پردیس سینمایی بهمن برگزار شد. بعد از نمایش فیلم‌ها محمدرضا مقدسیان منتقد سینما و محمد صابری به‌عنوان مجری‌کارشناس برنامه به نقد این آثار پرداختند.

محمدرضا مقدسیان منتقد سینما گفت: به گروه سازنده و کارگردانان هر چهار فیلم خسته نباشید می‌گویم، چون به هرحال فیلمسازی کار ساده‌ای نیست. در این جلسه تلاش می‌کنم تا آنجایی که فهم و دانشم اجازه می‌دهد با فیلمسازان صادق و در عین حال صریح باشم. چون به نظرم راهی غیر از صراحت نداریم و به واسطه صراحت رشدی پیش می‌آید. بهترین فیلمنامه، بهترین فیلمبرداری و پول زیاد همه و همه خوب هستند اما قرار است ما را کجا ببرند؟ نسبت فیلمنامه با ایده چیست؟ مجموع فیلم‌هایی که امروز تماشا کردم مثل خیلی دیگر از فیلم‌های بلند و کوتاه مشکل فیلمنامه داشتند، در حوزه سریال‌سازی این موضوع به مراتب بدتر است اصلاً به نظرم یکی از عوامل بحران کم‌آبی ما فیلمنامه‌های آبکی سریال‌های خانگی است!

وی بیان کرد: گاهی این گزاره از سوی سینماگران مطرح می‌شود که «این فیلمنامه دست از سرم برنمی‌دارد» اما این همان زمانی است که نباید فیلمنامه بنویسید چون نمی‌دانید باید چه کنید. آن زمانی که ایده و فیلمنامه در ذهن ما ته‌نشین شد باید دست به کار شویم؛ بخشی از فیلم‌های کوتاه ناشی از ایده‌هایی است که سر و شکل پیدا نکرده‌اند.

مقدسیان درباره فیلم‌کوتاه «آرامگاه» گفت: ایده این فیلم مثل تیتر روزنامه‌هاست و سوال این است که چرا باید چنین فیلمی بسازیم؟ چه ویژگی باید به آن اضافه کنیم تا تبدیل به فیلم شود؟ اگر تنها عدم امکان خاکسپاری قانونی نوزادان بدون شناسنامه به واسطه فقر دغدغه ماست، می‌توانیم آن را توییت یا استوری کنیم، چه زمانی این ایده تبدیل به فیلم می‌شود؟ در این فیلم یک ایده وجود دارد که جذاب است و آن ایده پست کردن پیکر بچه به آرامگاه در پایان فیلم است که به نظرم خیلی سینمایی است اما قبلش چه چیزی داریم؟ فیلم مدام بدیهیات را به ما می‌گوید، پس وقتی مختصات بصری و محتوایی نداشته باشیم در واقع داریم روی هوا خانه می‌سازیم. البته باید بگویم دغدغه‌ای که فیلم به آن می‌پردازد بسیار انسانی و شریف است اما فقط یک دغدغه است در حالی که فیلمنامه بعد از مرحله دغدغه، درمی‌آید. ما به‌صورت مکانیکی نمی‌توانیم حرف‌های مهم را بزنیم. کار سینما چیزی جز گزارش تلویزیونی است.

وی در ادامه درباره فیلم کوتاه «ترموستات» بیان کرد: یک سری فیلم‌ها، فیلم‌های «چرایی» و یک سری فیلم‌ها، فیلم‌های «چگونگی» هستند؛ «چگونگی» گاهی در روایت و گاهی در بازی رخ می‌دهد، «ترموستات» حرف خاصی نمی‌زند و ادعایی هم ندارد در واقع درباره پوچ‌گرایی و نیست‌انگاری است پس طبیعتاً در چنین فیلمی یک سری آدم‌ها به احمقانه‌ترین شکل ممکن رنج می‌کشند، می‌میرند و درگیر چیزهایی می‌شوند که اصل نیست و با بی‌ارزش‌ترین شکل ممکن می‌میرند.

این منتقد سینما تأکید کرد: اگر بابت پوچ‌گرایی یک فیلم عصبانی می‌شویم به این دلیل است که اتفاقاً فیلم خوب عمل کرده است چون ما به طور کلی دوست نداریم بگوییم آدم پوچی هستیم. «ترموستات» گرچه یک فیلم درجه یک نیست اما حرف خود را می‌زند، همین نگاه‌های تشابه‌گرایانه ماست که باعث می‌شود برادران ارگ بعد از ۲ اثر خوب، حالا نمی‌دانند چه بسازند. کسی که می‌خواهد درباره پوچ‌گرایی بسازد تمام اتفاقات برای او پوچ و بی‌اهمیت است.

مقدسیان بیان کرد: به همان میزان که ما درباره خیلی از فیلم‌ها روی ساختار و کارگردانی و بازی سخت‌گیریم باید اجازه بدهیم افرادی که می‌خواهند متفاوت باشند کار کنند. کلمه «متفاوت» اما خطرناک هم هست گاهی هر اشتباهی می‌کنیم می‌گوئیم متفاوت کار کرده‌ایم اگر ما از فیلمی چنین برداشتی را داریم که تلاش می‌کند به قواعد پایبند باشد اما متفاوت حرف بزند باید این اجازه را به سازنده‌اش بدهیم که در همان فضا فیلم بسازد.

وی در بخش دیگری از نشست، درباره فیلم کوتاه «دریچه» توضیح داد: این فیلم دغدغه مهمی دارد گرچه فیلم خوبی به لحاظ کارگردانی، فیلمنامه و … نیست اما برای فیلم اول درخشان است. آنچه اهمیت دارد مسأله ارتباط با سینماست. سوال این است که آیا مجموعه آن چیزی که تحت عنوان سینما و رسانه با آن مواجهیم با چیزی که فیلم به آن اشاره می‌کند متفاوت است؟ در این فیلم فیلمساز تلنگری به خودش می‌زند و می‌گوید نسبت من با سینما، زندگی و محتواهای تصویری چیست.

در ادامه و در غیاب کارگردان فیلم‌کوتاه «نارَس» مقدسیان درباره این فیلم مطرح کرد: وقتی می‌خواهیم یک فیلم (چه کوتاه چه بلند) بسازیم مهم است که بضاعت خودمان را بسنجیم یکی از کارهای مشاوران فیلمنامه یا مشاوران کارگردان این است که پیچش مو را می‌بینند. اگر بتوانیم اندازه توانایی خودمان را در همان مرحله فیلمنامه بسنجیم موفق‌تر خواهیم بود.

این منتقد با اشاره به برخی ویژگی‌های مثبت این فیلم‌کوتاه مانند تصویربرداری آن، تأکید کرد: «نارس» به نظرم یک فیلم نارس است مثل هفتاد درصد فیلم‌هایی که در فضای کوتاه می‌بینیم و البته ایرادی هم ندارد چون بچه‌ها گام‌های اولیه را برمی‌دارند. دل‌بسته جشنواره‌ها نباشید و همواره فیلم خودتان را بسازید.

فقط دغدغه کافی نیست/ چرا بابت پوچ‌گرایی یک فیلم عصبانی می‌شویم؟