از ذی‌الحجه به عنوان ماه حج یاد می‌شود که از فضیلت بسیاری برخوردار است.

رسول اکرم صل الله علیه وآله والسلم درمورد اهمیت این ماه به ویژه ده روز ابتدایی آن فرموده‌اند: «مَا مِنْ‏ أَیَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَیَّامِ الْعَشْرِ یَعْنِی عَشْرَ ذِی الْحِجَّة» «اعمال صالحِ هیچ روزی به اندازه روز‌های دهگانه یعنی ۱۰ روز ابتدایی ذی‌الحجه نزد خداوند عزوجل محبوب‌تر نیست.» همچنین، حضرت پیامبر اکرم صل الله علیه وآله والسلم روایت دیگری دارند که فرموده‌اند: ««مَا مِنْ أَیامٍ أَزکَی عِندَ الله تعالی وَ لاَ أعظَمَ أجراً مِن [فی‏]خَیرٍ مِنْ عَشْرَ اْلأضْحَی قِیلَ وَ لاَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللهِ، قَالَ وَ لاَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللهِ إلاَّ رَجُلٌ خَرَجَ بِمَالِهِ وَ بِنَفْسِهِ ثُمَّ لَمْ یرْجِعْ مِنْ ذَلِکَ بِشَی‏ءٍ؛ پاک‌ترین و پراجرترین روز‌ها نزد خداوند، دهۀ اول ماه ذی حجه است. سؤال می‌شود آیا جهاد در راه خدا به پایۀ آن می‌رسد؟ می‌فرماید: خیر مگر اینکه شخصی به جان و مالش خارج شود و دیگر برنگردد.»

گفته می‌شود در حدیثی از پیامبر اکرم صل الله علیه وآله والسلم بیان شده است که عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به اندازه ۱۰ روز اول ماه ذی‌الحجه فضیلت ندارد و به طور کلی، ذی‌الحجه از ماه‌هایی است که منزلت فراوانی دارد و از آن‌جایی که در ماه ذی‌الحجه مناسبت‌های فراوانی وجود دارند؛ همین امر باعث می‌شود تا بر اهمیت و فضیلت آن اضافه شود.

روایت امام محمدباقر(ع) درمورد نگاه

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، کارشناس مذهبی با اشاره به فضیلت ماه ذی‌الحجه و روایتی از امام محمد باقر علیه‌السلام درمورد نگاه اظهار کرد: ماه ذی‌الحجه فرصتی دوباره برای بازگشت به آغوش خداوند متعال است و به همین خاطر، همان طور که انسان‌های با بصیرت از هر لحظه عمر خویش به بهترین وجه استفاده می‌کنند و نمی‌گذارند حتی یک لحظه زندگیشان تلف شود و مراقب اعضاء و جوارح خویش هستند تا روز قیامت شرمنده خداوند متعال نشوند؛ بنابراین آن‌ها از ماه ذی‌الحجه نیز، به بهترین شکل استفاده می‌کنند. زیرا این ماه، بهترین ساعات و لحظات برای بهره‌وری بیشتر از عمر است و ماه ذی الحجه به حدی مهم است که خداوند به ده شب ابتدایی آن قسم می‌خورند و می‌فرمایند: «وَلَیَالٍ عَشْرٍ»«و قسم به ده شب (اول ذیحجه که بندگان خدا به دعا و ذکر مشغولند)».

این کارشناس مذهبی گفت: خیلی خوب است که در این شب‌های بابرکت، از خواب برخیزیم و نماز شبی اقامه کنیم و اگر هم نتوانستیم این نماز با فضیلت را اقامه کنیم لااقل بر روی سجاده بنشینیم و کمی به اشتباهات و گناهانی که ما را از خدایمان دور کرده‌اند فکر کنیم و اشک بریزیم و از خدا بخواهیم که ما را در این دنیای وانفسا در مسیر بندگی یاری نمایند.

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی گفت: همان‌طور که می‌دانیم چشم، حساس‌ترین و عجیب‌ترین عضو بدن انسان به شمار می‌آید و به همین دلیل، چهار عملی که با چشم انجام می‌شود را تجارت‌های چشم می‌گوییم. نگاه کردن، نگاه نکردن، گریه کردن و بیداری کشیدن که درمورد گزینه آخر باید گفت چهارمین تجارتی که چشم‌ها انجام می‌دهند بیدار ماندن در شب‌ها به خاطر خداوند متعال است. مانند شب‌های قدر یا همین شب‌های ذی‌الحجه که شب زنده داری در آن بسیار سفارش شده است.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: امام محمّد باقر علیه‌السلام در روایتی گران بهاء می‌فرمایند: «کُلُّ عَینٍ باکیةٌ یومَ القیامةِ غیرَ ثلاثٍ: عینٌ سَهِرَتْ فی سبیلِ اللَّهِ، وعینٌ فاضَتْ مِن خَشیَةِ اللَّهِ، وعَینٌ غَضّتْ عن مَحارِمِ اللَّهِ.» «روز رستاخیز همه چشم‌ها گریانند مگر سه چشم: چشمى که در راه خدا شب را نخفته باشد، و چشمى که از ترس خدا گریان شده باشد، و چشمى که از محرّمات خدا فروهشته باشد.» این نشان می‌دهد که برای چشم، تجارت‌های بزرگی وجود دارد که هرکسی توفیق انجام چنین معامله‌ای را با خداوند متعال ندارد و به خاطر سود هنگفت این تجارت است که امام سجاد علیهم السلام در دعای شریف أبی حَمزَةَ ثُمالی می‌فرمایند: «وَانقُلنی إلى‏ دَرَجَةِ التَّوبَةِ إلَیکَ، وأَعِنّی بِالبُکاءِ عَلى‏ نَفسی، فَقَد أفنَیتُ‏ بِالتَّسویفِ‏ وَالآمالِ عُمری‏» «مرا به درجه توبه به پیشگاهت منتقل فرما، و در گریستن بر حال خویشتن کمکم کن؛ زیرا عمرم را به امروز و فردا کردن‏ [براى توبه‏]و به درخواست آرزو‌ها بر باد دادم، و به جایى رسیده‏‌ام که از خیر [و اصلاح‏]خود، نومید گشته‏‌ام.»

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی افزود: عمر در حال رفتن و تمام شدن است و ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم و گناه پشت گناه و توبه پشت توبه می‌کنیم. خیلی باید حواسمان باشد که ملک الموت به یکباره برای گرفتن جان ما می‌آید و ما غافل هستیم.