به گزارش خبرگزاری آنا، تاریخ علم مملو از رویداد‌های مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروز‌ها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 22 دی برابر با 11 ژانویه را ورق می‌زنیم.

***

مسعود علی‌محمدی

۲۲ دی ۱۳۸۸ خورشیدی، مسعود علی‌محمدی استاد فیزیک دانشگاه تهران طی یک عملیات تروریستی به شهادت رسید. علی‌محمدی در سال ۱۳۷۱ در مقطع دکتری فیزیک با گرایش ذرات بنیادی از دانشگاه صنعتی شریف فارغ‌التحصل شد. او از دانشجویان نخستین دوره دکترای فیزیک در داخل ایران بود و نخستین فیزیکدانی است که در ایران دکترای خود را در فیزیک دریافت کرده است. علی‌محمدی ده‌ها مقاله آی‌اس‌آی در کارنامه داشت و به‌همراه وحید کریمی پور اولین دانشجویان پسادکتری در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی به‌شمار می‌رفت. تخصص اصلی علی‌محمدی ذرات بنیادی، انرژی‌های بالا و کیهان‌شناسی بود و بین سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ با پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات) همکاری داشت. علی‌محمدی، یکی از برگزیدگان جشنواره بین‌المللی خوارزمی در سال ۱۳۸۶ بود و در پژوهش‌های بنیادی رتبه دوم را کسب کرده بود.

محسن هشترودی

۲۲ دی ۱۲۸۶ خورشیدی، محسن هشترودی، اندیشمند، شاعر و ریاضی‌دان ایرانی به‌دنیا آمد. هشترودی در سال ۱۳۱۶ در مقطع دکتری در رشته ریاضیات از دانشگاه سوربون فرانسه فارغ‌التحصیل شد. پس از بازگشت به ایران به عنوان استادیار در دانشکده علوم دانشسرای عالی به کار مشغول شد. در سال ۱۳۲۰ کرسی استادی دانشسرای عالی را دریافت کرد. در سال ۱۳۳۰ به مقام ریاست دانشگاه تبریز رسید، و در سال ۱۳۳۶ به عنوان رئیس دانشکده علوم دانشگاه تهران انتخاب شد. مهم‌ترین اثر علمی نگاشته‌شده محسن هشترودی، پایان‌نامه دکتری او در زمینه هندسه دیفرانسیل است که در آن یکی از مدل‌های ریاضی استادش الی کارتان را تعمیم داد که امروزه به نام «التصاق هشترودی» (Hachtroudi Connection) شناخته می‌شود.

قمرهای اورانوس

یازدهم ژانویه ۱۷۸۷ میلادی برابر با 22 دی ۱۱۶۵ خورشیدی، ویلیام هرشل، اخترشناس آلمانی، دو قمر اول اورانوس را، ۶ سال پس از کشف این سیاره کشف کرد. قطر تیتانیا هزارو۶۱۰ کیلومتر و فاصله آن از اورانوس ۴۳۶هزارو۳۰۰ کیلومتر است. اوبرون، بیرونی‌ترین قمر بزرگ اورانوس دارای قطر متوسط هزارو۵۲۳ کیلومتر و فاصله متوسط آن از اورانوس ۵۸۳هزارو۳۵۰ کیلومتر است. این نام‌ها را جان هرشل، پسر ویلیام هرشل، در سال ۱۸۵۲ به درخواست ویلیام لاسل انتخاب کرد. لاسل یک‌سال قبل‌از این نامگذاری، دو قمر دیگر اورانوس را به‌نام‌های آریل و اومبریل کشف کرده بود.

جوهر روناس

یازدهم ژانویه ۱۸۶۹ میلادی اولین نمونه‌های جوهر روناس که به‌صورت مصنوعی تهیه شده بود در انجمن شیمی برلین ارائه شد. کارل گرابه و کارل لیبرمن این ماده را به‌صورت مصنوعی سنتز کردند و مدتی بعد، حق ثبت اختراع برای تولید تجاری آن برپایه تغییراتی که هاینریش کارو برای بهینه‌سازی فرآیند اعمال کرده بود صادر شد. جوهر روناس ماده‌ای به رنگ قرمز است که در رنگرزی کاربرد دارد. استفاده از جوهر روناس طبیعی از گیاه روناس بیش‌از ۳هزارو۵۰۰ سال قدمت دارد. تولید مصنوعی این رنگ سبب شد که کشت روناس که صادرات اصلی هندوستان بود به‌طور کامل از بین برود.

اولین استفاده انسانی از انسولین

یازدهم ژانویه ۱۹۲۲ میلادی برابر با 22 دی ۱۳۰۰ خورشیدی، لئونارد تامپسون، ۱۴ ساله، اولین فردی بود که تزریق انسولین را به‌عنوان روشی برای درمان دیابت دریافت کرد. او فقط ۳۰ کیلوگرم وزن داشت و چیزی نمانده بود که به کما برود و جانش را از دست بدهد. در اولین تزریق او به درجه خلوص پایین دارو حساسیت نشان داد. اما زمانی‌که ۱۲ روز بعد دوز خالص‌تری از انسولین را دریافت کرد قند خون او به حالت عادی بازگشت که بازیابی قدرت همراه بود و با این روند، علائم ناپایداری حیاتی تامپسون شروع به ناپدیدشدن کرد. تا پیش‌از این روش درمانی، دیابت به‌طرز اجتناب‌ناپذیری طی چندماه یا حتی چندهفته پس‌از تشخیص به مرگ منجر می‌شد. به‌لطف تزریق انسولین، تامپسون تا ۱۳ سال دیگر زندگی کرد و در سن ۲۷ سالگی به‌دلیل ذات‌الریه درگذشت.

سیگارکشیدن

یازدهم ژانویه ۱۹۶۴ میلادی برابر با 22 دی ۱۳۴۲ خورشیدی، یک پزشک ارشد ارتش آمریکا به نام لوتر تری نتایج مطالعه‌ای را که در سال ۱۹۶۲ به‌دستور جان‌اف کندی، رییس‌جمهوری وقت آمریکا درباره اثرات سلامتی سیگار انجام داده بود ارائه کرد و به‌عنوان اولین تشخیص رسمی و گسترده آمریکا از خطرات سیگار اظهار داشت: «سیگارکشیدن خطری برای سلامت است که در ایالات‌متحده آن‌قدر حائز اهمیت است که اقدامات اصلاحی مناسب درباره‌اش انجام شود.» تری از بررسی بیش‌از ۷هزار مقاله پزشکی در این گزارش به این نتیجه رسید که کشیدن سیگار یکی از دلایل سرطان ریه و حنجره و برونشیت مزمن است و مردان سیگاری حدود ۱۰برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری درمعرض خطر مرگ ناشی از سرطان ریه قرار دارند. در سال ۱۹۶۵، کنگره ایالات متحده هشدارهای بهداشتی چاپی روی بسته‌های سیگار را ملزم کرد.

روژه شارل لوئی گیمن

یازدهم ژانویه ۱۹۲۴ میلادی برابر با 22 دی ۱۳۰۲ خورشیدی، روژه شارل لوئی گیمن پزشک فرانسوی‌آمریکایی به‌دنیا آمد او که در سال ۱۹۷۷ برنده نوبل فیزیولوژی و پزشکی شد درباره هورمون‌های تولید‌شده در غده هیپوتالاموس تحقیق کرده است. او همچنین موفق شد پس‌از ۶ سال تلاش فاکتور آزادکننده تیروتروپین (TRF) را از هیپوتالاموس پنج گوسفند جدا کند. هورمون آزادکننده تیروتروپین (TRH) یا فاکتور (TRF) هورمونی است که از هیپوتالاموس آزاد می‌شود و موجب ترشح هورمون محرکه تیروئید (TSH) و هورمون پرولاکتین از هیپوفیز می‌شود.

انتهای پیام/

۱۲ خرداد در دنیای علم چه خبر؟