باشگاه خبرنگاران جوان - هادی خانی معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی به تشریح برخی از ابهامات و ادعاها درباره استعماری بودن FATF پرداخته که گفت‌وگوی وی بدین شرح است:

- درباره ماهیت و تصویری که از FATF وجود دارد، بعضا گفته می‌شود یک سازمان مخوفی است که هیچ اطلاعاتی از آن رسانه‌ای نمی‎‌شود تا حدی که برخی در ایران تصور می‌کنند یک سازوکار خیلی عجیب و غریبی دارد. آیا این تصویر واقعی است؟ در نهایت FATF چیست؟

باید تصریح کنم که تصورات اشتباهی درباره FATF وجود دارد. اما FATF یک نهاد رگولاتوری و تنظیم‌گری بین‌المللی است که کارکرد آن، شفافیت مالی و پولی در دنیا است. این نهاد از زمانی که متولد شده اصول و مواردی را با همکاری و پذیرش تمام کشورهای عضو و نهادهای اقتصادی بین‌المللی تنظیم کرده است. درواقع، این سازمان یک نظمی را برای شفافیت پولی و مالی همه کشورهای عضو در نظر گرفته است. ادبیات رفتاری و گفتاری نهادهای اقتصادی در دنیا را با هدف مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم، تنظیم می‌کند. شاید یکی از دلایل قدرت این سازمان، مشروعیت آن نزد همه کشورها باشد به همین دلیل، زمانی که یک فراخوان از سوی FATF، اعلام می‌‎شود، اغلب کشورها آن را می‌پذیرند. چارچوب‌های آن بسیار شفاف و مشخص است و در ایران هم هیچ‌گونه پیچیدگی نسبت به آن وجود ندارد.

درباره لزوم همکاری با FATF هم باید بگویم اجباری برای هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد اما پرونده همکاری ایران با FATF حدود ۲۰ سال هست که مفتوح است. همکاری با این موسسه، مصداق بارز اخذ گواهینامه رانندگی است. یعنی اگر شما می‌خواهید با نظام پولی و مالی دنیا در ارتباط باشید و بانک‌های شما با بانک‌های جهان در ارتباط باشند و فعالان اقتصادی شما با فعالان اقتصادی دنیا همکاری کنند و همچنین اگر می‌خواهید سرمایه‌گذار خارجی بیاورید، باید چارچوب‌های FATFرا که همه کشورهای دنیا نیز آن‌ها را پذیرفته‌اند، بپذیرید و به آن‌ها پایبند باشید. این چارچوب‌ها هیچ‌گونه پیچیدگی ندارند و کاملا شدنی و قابل تحقق است. تمام هدف و رویکرد FATF تدوین زیرساخت‌های پولی و مالی برای شفافیت بیشتر است تا به دنیا ثابت شود نظام پولی و مالی کشورهای عضو در زُمره کشورهای هم‌راستا با تامین مالی تروریسم و پولشویی نیست. FATF، دارای ۹ گروه در نقاط مختلف جهان است و همه کشورها به‌جز ایران و کره شمالی، عضو گروه‌های منطقه‌ای آن هستند.

- میانمار هم عضو FATF است؟

بله همه کشورها، حتی میانمار. جالب است بدانید اعضای منطقه‌ای و گروهی FATF از اعضای سازمان ملل متحد، بیشتر است. ۳۹ عضو اصلی دارد که این تعداد، وظیفه تصویب نسخ جدید استانداردها، ارزیابی عملکرد کشورها در اجرای استانداردها است. امروز که با شما صحبت می‌کنم، این استانداردها در اکثر کشورها، پذیرفته شده و درحال اجرا شدن است. در واقع یک معماری پیچیده‌ای از همه کشورهای عضو در FATF و نظام‌های پولی و مالی آنها، با هدف شفافیت و جلوگیری از فساد مالی و پولشویی، ایجاد شده است. نکته این است که باید رویکرد برخورد با اشخاص را کنار بگذاریم و رویکردمان را به برخورد با منشا پول‌های سرگردان که اغلب فسادخیز هم هستند، تغییر دهیم. تمرکز سیستم‎های پولی و مالی بین‌المللی بر توقیف اموال و ضبط پول‌های کثیف است. برای مثال اگر شما می‌خواهید جلوی قاچاق را در کشور بگیرید، اول باید پول قاچاقچی را از او بگیرید. امروز که ما باهم صحبت می‌کنیم، درک عموم مردم از مسئله FATF خیلی بهتر شده است.

این نکته را همیشه باید درنظر بگیریم که فضاهای بین‌المللی عرصه رقابت کشورها برای دستیابی به منافع ملی‌شان است. طبیعی است که اگر یک کشوری، صندلی خودش را در عرصه بین‌المللی خالی کند اول دشمنانش و بعد رقبا، جای آن را خواهند گرفت. شما نمی‌توانید میدان را ترک کنید و از این بابت شاکی باشید که چرا بقیه کشورها، منافع‌شان را بی‌رحمانه، پیگیری می‌کنند؟ یک نمونه کوچک این است شما زمانی که در آپارتمانی زندگی می‌کنید و منافع‌تان را پیگیری نکنید، ممکن است یک نفر بیاید و به جای شما تصمیم بگیرد و حتی از پارکینگ شما هم استفاده کند.

امیدواریم یک اجماع داخلی در کشور صورت بگیرد و این پرونده FATF که چالشی ۲۰ ساله برای کشور است، به نتیجه برسد. البته در دولت‌های قبلی هم اتفاقاتی آغاز شده بود اما در دولت چهاردهم، مسائل مرتبط با FATF سرعت بیشتری گرفته است و امیدواریم ورود و انباشت سرمایه خارجی به کشور هر چه زودتر به حد اعلای خودش برسد.

- پیوستن FATF، می‌تواند روند ارتباط و همکاری مالی ما با دنیا را تسهیل کند؟ تاکید شما بیشتر روی این نکته است. پس این نکته که FATF یک سازمان استعماری است و این روزها هم این کلمه را شنیده‌ایم، محلی از اعراب ندارد. اما ‌می‌خواهم بدانم چطور می‌توان این نگرانی را حل کرد؟ و به آنها پاسخ داد؟

اول این نکته را اصلاح کنم که ما چیزی به‌عنوان پیوستن به FATF نداریم. بلکه این یک خواست جهان‌شمول و بین‌المللی است. پیوستن چه زمانی معنا پیدا می‌کند؟ زمانی که ما عضو یکی از گروه‌های منطقه‌ای FATF بشویم. نظارت و ارزیابی موارد و شروط کنوانسیون‌های FATF را در کشور سنجش کنیم که البته این روند هم به دلیل تعلل ۲۰ ساله با مشکل مواجه شده است. البته کار این ارزیابی را درحال حاضر گروه‌های منطقه‌ای انجام می‌دهند که البته این مورد هم با یک اجماع داخلی درست می‎‌شود. همانطور که اشاره کردم مهم‌ترین اقدام این است که ایران در عرصه چالش‌های بین‌المللی حضور فعال داشته باشد. بله ممکن است سازمان‌های بین‌المللی مانند FATF ، اُپک و سازمان ملل حتی رویکرد استعماری هم داشته باشند اما همه این موارد بستگی به عملکرد خود ما دارد. خود ما باید با حضور فعال در عرصه‌های بین‌المللی، آن سایه رقابت بی‌رحمانه کشورها بر سر منافع‌شان را بی اثر کنیم. نظر شخصی من این است که اگر ما مدیریت نکنیم آنها برای ما مدیریت می‌کنند. به‌نظر من عهدنامه‌های بین‌المللی، معاهدات بین‌المللی برای همه کشورها هم فرصت است و هم تهدید و همه چیز بسته به عملکرد خود کشورها دارد. بنابراین باید بپذیریم که همه چیز بسته به عملکرد خودمان است و در مرحله بعد یک تقسیم کار جمعی در همین راستا داشته باشیم. باید به سمتی حرکت کنیم که ترک صندلی ما در عرصه‌های بین‌المللی منجر به سوءاستفاده دیگر کشورها علیه منافع ملی ما نشود.

- ما برای پیوستن به این کنوانسیون‌ها حداقل در دو مورد آخر پالرمو و سی‌اِف‌تی، حق تحفظ‌هایی را براساس دیدگاه‌های سیاسی خودمان و منافع ملی کشور، داشتیم. این حق تحفظ‌ها، وقتی تعدادش بیشتر می‌شود آیا منافاتی با روند پذیرش اعضا به پیوستن ما به آن سازمان را ندارد؟ اینکه بگویند ما اینقدر حق تحفظ‌ را بالا بردیم که می‎خواهیم توصیه‌ها را تا حدی کمرنگ کنیم؟

اول اینکه دو کنواسیون سی‌اِف‌تی و پالرمو، کنوانسیون‌های سازمان ملل متحد است و ۱۹۲ عضو سازمان‌ ملل متحد عضو این کنوانسیون‌ها، شده‌اند و آن را پذیرفته‌اند. پس وقتی ۱۹۲ کشور آن را می‌‎پذیرند کنواسیون‌ها، خیلی اشتباه نیستند و به قولی دندان ندارند، عملا بقیه کشورها آن را به راحتی پذیرفته‌اند. اما ارتباط این ها با FATF چی هست؟ FATF در توصیه‌های خودش، چهار کنوانسیون را مورد تاکید قرارداده که کشوها به آن ملحق شوند و آن الحاق به معنای تعهد کشورها در مقابله با جرایم سازمان‌یافته، جرایم پولشویی و جرایم فساد مالی و تامین مالی تروریسم است. یعنی الحاق به این کنوانسیون‌ها، ماهیت اثبات تعهد کشورها به نظام بین‌الملل را دارد. درحال حاضر، ایران همه ۴۰ توصیه FATF را در قانون خود گنجانده است حتی بعضا ترجمه انگلیسی را فارسی کرده‌ایم؛ گزارش‌های آن به‌صورت مبسوط وجود دارد. بیشترین چالش کنوانسیون سی‌اِف‌تی، در کشور این بود که تعریف تروریسم از نطر این کنوانسیون چیست؟ و این نگرانی وجود داشت که اگر ما آن را بپذیریم آیا گروه‌های مقاومت را باید تروریسم بنامیم. در صورتی‌که این کنوانسیون مبارزه با عدم تامین مالی تروریسم است. این کنوانسیون ۹ پیوست دارد که تعاریف تروریسم را در این پیوست‌ها داریم از این ۹ کنوانسیون، ایران به هفت مورد ملحق شده و آن را به قانون در کشور تبدیل کرده است. و آن دو مورد هم در کشورمان جرم‌انگاری شده است و ما بیخود، روی صندلی متهم نشسته بودیم.

تصورشان در مورد مرجع تعیین گروه تروریستی بود یعنی از دولت دوازدهم که این موضوع شروع شد و دائما مخالفان روی آن صحبت می‌کردند، بیشتر تاکیدشان روی این نکته بود که چه کسی تروریسم را تعیین می‌کند؟

بزرگ‌ترین آسیبی که ما در این موضوع دیدیم این بود که چنین مضامینی در کشور از همان ابتدا درست تعریف نشد و میخ، کج کوبیده شد. در توصیه‌های FATF، دو مرجع از تعریف تروریسم وجود دارد اول قطعنامه ۱۲۶۷ سازمان ملل متحد و دیگری قطعنامه ۱۳۷۳ است. در تعریف قطعنامه ۱۲۶۷، تعریف، تروریسم بین‌المللی است. یعنی جهان اجماع می‌کند که یک گروه، یک شخص، سازمان تروریستی است و در متن قطعنامه آن شخص یا گروه قرار می‌گیرد. الان که دارم با شما صحبت می‌کنم، صرفا داعش و مشتقات مربوط به داعش ذیل قطعنامه ۱۲۶۷ قرار گرفته‌اند. اما همه این تعیین و تکلیف‌ها، نیازمند اجماع جهانی است حتی اگر چنین نگرانی درباره گروه‌های مانند مقاومت در ایران وجود داشته باشد، می‌توان گفت در نهایت به نقطه اول باز می‌گردیم و برمی‌گردیم به همین وضعیتی که حالا هستیم، بالاتر از سیاهی که رنگی نیست. ما الان ۲۰ سال است که پرونده را بلا تکلیف نگه داشته‌ایم و درست نیست با منافع کشور بازی کنیم. درمورد حق تحفظ‌ها، در توصیه‌های FATF، همان چهار معاهده بین‌المللی که قبل‌تر هم اشاره کردم مهم است و کشورها باید به آن ملحق شوند.

معاهده مبارزه با فساد را که سال‌هاست در آن عضو شده‌ایم و وزارت دادگستری ما، مرجعیت پاسخ به مجامع بین‌المللی را دارد. این کنوانسیون مبارزه با فساد، نظام بازرسی و نظام نظارت دارد که ما هم منظم درحال گزارش‌دهی هستیم. درحالی که پالرمو و سی‌اِف‌تی، چنین نظامی را ندارد و دوم کنوانسیون مبارزه با مواد مخدر است که مدتها قبل به آن ملحق شده‌ایم. اخیرا هم با تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام به دو کنوانسیون پالرمو و سی‌اِف‌تی، ملحق شده‌ایم.

منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی دولت

همه چیز درباره FATF و آخرین وضعیت ایران