باشگاه خبرنگاران جوان - مرکز ملی مطالعات راهبری کشاورزی و آب اتاق بازرگانی ایران بر اساس گزارش ماهیانه پایش و تحلیل قیمت مواد غذایی سازمان فائو، تحولات مربوط به ماه سپتامبر ۲۰۲۵ (۱۱ شهریور تا ۹ مهر) را منتشر کرد.

در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۵ قیمت جهانی ذرت و گندم روندهای قیمتی متفاوتی را در بازه ماهیانه به ثبت رسانده‌اند. قیمت این محصولات در ایالات متحده آمریکا به دلیل افزایش تقاضا افزایش یافته است درحالیکه در کشور روسیه و اتحادیه اروپا به دلیل برداشت قابل توجه محصول نسبت به سال گذشته شاهد کاهش قیمت این محصولات بودهایم. قیمت جهانی برنج نیز به دلیل عرضه قابل توجه محصول و کاهش تقاضا برای واردات در این ماه کاهش یافته است. همچنین شاخص قیمت دانه‌های روغنی و کنجاله در ماه سپتامبر افزایش یافته درحالیکه شاخص قیمت روغن نباتی پس از ثبت روند افزایشی برای سه ماه متوالی در ماه سپتامبر کاهش یافته است.

در بازارهایی که روند قیمت در آنها در ماه‌های آگوست و سپتامبر ۲۰۲۵ توسط فائو موردبررسی قرارگرفته است قیمت غلات در تمامی مناطق آسیای غربی در مقیاس ماهیانه در سطح بالایی قرارگرفته درحالیکه در منطقه شمال آفریقا قیمت غلات روند افزایشی ملایمی را به ثبت رسانده است. در شرق آفریقا، قیمت غلات دانه درشت در کشورهای سودان و سودان جنوبی در سطح بسیار بالایی قرارگرفته است که این موضوع ناشی از بروز اختلالات در بازار و محدودیت در دسترسی به آن است. قیمت گندم نیز در منطقه شرق آسیا افزایش یافته است این افزایش قیمت در کشور پاکستان به دلیل تلفیق اثر تقاضای فصلی و بروز اختلال در بازار ناشی از جاری شدن سیل در ماه‌های ژوئن و سپتامبر بیشتر به چشم می‌آید. افزایش عرضه فصلی محصول منجر به کاهش مداوم قیمت برنج در شرق آسیا و آمریکای جنوبی شده است. در مناطق جنوبی قاره آفریقا نیز چشم‌انداز مناسب تولید در بسیاری از مناطق کاهش قیمت ذرت را در پی داشته درحالیکه قیمت غلات دانه درشت در غرب آفریقا به دلیل عرضه محصول مربوط به فصل کشت اصلی سال ۲۰۲۵ در بازار کاهش یافته است.

قیمت جهانی ذرت در مناطق مختلف تولیدکننده شاهد روندهای متفاوتی است. هرچند پیش‌بینی‌های حاکی از روند باثبات برداشت محصول است؛ با این وجود قیمت پایه ذرت ایالات متحده آمریکا به دلیل افزایش تقاضا و نگرانی در خصوص بروز بیماری قارچی در مراحل پایانی برداشت ۷ درصد افزایش‌یافته است.

در کشور برزیل نیز قیمت محصول ذرت به واسطه افزایش قیمت ذرت در ایالات متحده آمریکا یک درصد افزایش‌یافته درحالیکه قیمت این محصول در کشورهای آرژانتین و اوکراین تقریباً بدون تغییر باقیمانده است. به‌طور مشابه قیمت گندم نیز در مناطق مختلف شاهد روندهای متفاوتی بوده است.

در کشور روسیه به دلیل برداشت قابل توجه محصول که بیشتر از مقادیر مورد انتظار بوده است قیمت محصول در پایان ماه چهار درصد کاهش یافته است. به‌طور مشابه در اتحادیه اروپا برداشت محصول بیش از مقادیر مورد انتظار در کنار ثبات نسبی تقاضای وارداتی باعث کاهش سه درصدی قیمت گندم در این منطقه شده است.

در کشور قزاقستان نیز قیمت محصول صادراتی در مقیاس ماهیانه سه درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر قیمت پایه گندم ایالات متحده آمریکا به دلیل افزایش تقاضا برای گندم این منطقه و باوجود عرضه قابل توجه محصول در سطح جهان یک درصد افزایش‌یافته است. میانگین شاخص قیمت برنج فائو در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۵ به ۱۰۰.۹ واحد رسیده که نسبت به ماه آگوست ۰.۵ درصد کاهش یافته است.

قیمت صادراتی برنج واریته ایندیکا به طور کلی در قاره آسیا به دلیل عرضه قابل توجه محصول و وجود رقابت شدید میان صادرکنندگان به طور عمومی کاهش یافته است. تعلیق واردات محصول برنج بدون تعیین کیفیت در کشور فیلیپین از ابتدای ماه سپتامبر منجر به کاهش قیمت برنج در کشور ویتنام شده است. درحالیکه کاهش ارزش روپیه هندوستان در مقابل دلار آمریکا باعث کاهش قیمت برنج در این کشور شده است.

در کشور تایلند، باوجود افزایش ارزش بات تایلند در مقابل دلار آمریکا، تالش برای فروش محصول باعث کاهش قیمت محصول برنج این کشور شده است. در ایالات متحده آمریکا نیز به دلیل تداوم برداشت محصول و از سوی دیگر روند کند معاملات در بازار قیمت برنج شاهد تداوم روند نزولی بوده است.

در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۵ تمامی شاخص‌های قیمت دانه روغنی و کنجاله دانه روغنی شاهد تداوم روند افزایشی بوده است و هرکدام به ترتیب در مقایسه با ماه آگوست ۰.۹ و ۱.۲ واحد افزایش یافته‌اند.

در مقابل شاخص قیمت روغن نباتی پس از افزایش برای سه ماه متوالی در ماه سپتامبر و در مقیاس ماهیانه ۱.۲ واحد کاهش یافته است. درحالیکه شاخص قیمت دانه‌های روغنی و روغن نباتی در سطحی بالاتر از سطح قیمتی سال گذشته قرار دارند شاخص قیمت کنجاله دانه‌های روغنی ۲۰ درصد نسبت به شاخص قیمت ماه سپتامبر سال گذشته پایین‌تر است.

تداوم تقویت شاخص قیمت دانه‌های روغنی ناشی از تأثیر تلفیقی قیمت کلزا و آفتابگردان و در کنار آن ثبات قیمت سویا بوده است. قیمت جهانی سویا در ماه سپتامبر تقریباً بدون تغییر باقیمانده است.

در مقابل، وقوع شرایط آب و هوایی خشک و تأثیر آن بر بدتر شدن شرایط محصول در ایالات متحده آمریکا که دومین تولیدکننده بزرگ محصول است منجر به افزایش قیمت محصول سویا شده است.

از سوی دیگر، ثبات طولانی مدت تقاضا برای محصول عرضه شده توسط ایالات متحده آمریکا و عدم خرید سویای این کشور توسط کشور چین و از سوی دیگر افزایش فروش محصول سویا توسط کشور آرژانتین به واسطه تعویق اخذ مالیات بر صادرات سویا و مشتقات آن باعث کاهش قیمت سویا در بازار شده است. به علاوه، شرایط مساعد تولید در مناطق تولیدکننده محصول در کشور برزیل که فصل کشت سال ۲۰۲۶ در آن منطقه از اواخر ماه سپتامبر آغاز می‌شود بر کاهش قیمت محصول سویا اثرگذار بوده است.

در همین حال، قیمت دانه آفتابگردان به دلیل روند کند برداشت محصول و چشم‌انداز نامناسب تولید در منطقه دریای سیاه به واسطه بروز خشکسالی در اواخر ماه جولای منجر به افزایش قیمت این محصول برای دومین ماه متوالی شده است. کاهش توزیع محصول کلزا توسط کشور اوکراین پس از اعمال تعرفه صادرات از اوایل ماه سپتامبر منجر به افزایش اندک قیمت این محصول شده است به طوری که حتی بهبود چشم‌انداز تولید در کشور استرالیا و کانادا که برداشت آن نیز در ماه‌های آتی صورت خواهد گرفت نتوانسته است از افزایش قیمت جلوگیری نماید.

شاخص قیمت کنجاله دانه روغنی در ماه سپتامبر به دلیل افزایش قیمت کنجاله سویا و وزن قابل توجه آن در شاخص قیمت کنجاله دانه‌های روغنی برای دومین ماه متوالی اندکی افزایش یافته است. افزایش قیمت کنجاله سویا احتمالاً ناشی از کاهش فرآوری محصول در کشور آرژانتین است، که بزرگترین صادرکننده سویا بوده و نقش قابل توجهی در تأمین تقاضا محصول صادراتی دارد. شاخص قیمت روغن نباتی در ماه سپتامبر اندکی کاهش یافته است.

کاهش قیمت روغن پالم و سویا به حدی بوده است که افزایش قیمت روغن کلزا و آفتابگردان نتوانسته است اثر کاهش قیمت روغن پالم و سویا را خنثی نماید. قیمت جهانی سویا افزایش اندکی را به ثبت رسانده است چراکه اثر افزایشی تقاضای جهانی به دلیل گزارش ماه آگوست کشور مالزی در خصوص ذخایر قابل توجه روغن پالم که به بیشترین مقدار خود در بیست ماه گذشته رسیده تا حدود زیادی خنثی شده است.

قیمت روغن سویا نیز به واسطه عرضه محصول توسط کشور آرژانتین به دلیل تعویق اعمال مالیات بر صادرات سویا و مشتقات آن تا اواخر ماه سپتامبر کاهش یافته است.

در مقابل قیمت روغن آفتابگردان و کلزا به دلیل محدودیت عرضه محصول در منطقه دریای سیاه و اروپا شاهد تداوم روند افزایشی بوده است.

منبع: مهر

پیوستن ایران به موافقت‌نامه‌های وین و استراسبورگ در حوزه مالکیت معنوی