به گزارش خبرنگار مهر، آیین نکوداشت مقام فرهنگی و ادبی دکتر محمدجعفر یاحقی؛ عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد. به گفته کاوه خورابه، معاون پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، برگزاری این نکوداشت، ادای دینی است به سال‌ها کوشش خالصانه و بی‌وقفه یاحقی در پاسداری از فرهنگ و هویت ایرانی.

محمدجعفر یاحقی (زاده ۱۳۲۶ در فردوس)، نویسنده، پژوهشگر، استاد ممتاز دانشگاه فردوسی مشهد و از چهره‌های ماندگار زبان و ادبیات فارسی است. او تحصیلات خود را تا مقطع دکتری در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به پایان رساند و سال‌ها به عنوان استاد و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد به تربیت دانشجویان و پژوهشگران این حوزه پرداخت. وی از برجسته‌ترین شاهنامه‌پژوهان معاصر به شمار می‌آید و آثار ارزشمندی چون: فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، راهنمای توس و سخنی درباره فردوسی و شاهنامه، خلاصه شاهنامه فردوسی، تاریخ ادبیات ایران و ده‌ها مقاله و پژوهش علمی را در کارنامه خود دارد. «یاحقی» در سال ۱۳۸۵ به عنوان چهره ماندگار ادب فارسی معرفی شد و در حال حاضر، استاد دانشگاه فردوسی مشهد و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

یاحقی تجسم و پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است

در این برنامه که امروز _یکشنبه ۲۷ مهرماه ساعت ۱۶ _با حضور اساتید و اهالی فرهنگ و ادب در تالار اجتماعات شهید مطهری (ره) انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد، غلامحسین مظفری استاندار خراسان رضوی، محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر ملی، علی اشرف صادقی عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، اصغر دادبه چهره ماندگار چهره ماندگار ادبیات عرفانی و فلسفه اسلامی، و مهدی محبتی استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان و از شاگردان یاحقی به سخنرانی پرداختند.

مدت‌ها تلاش برای کسب رضایت یاحقی

پس از قرائت قرآن و پخش سرود ملی مجری محمود شالویی را پشت تریبون دعوت کرد و او ضمن خوشآمدگویی به حاضران، با اشاره به سابقه آشنایی با یاحقی و تلاشهای او برای معرفی شخصیتهایی چون راشد محصل و… برای بزرگداشت از امتناع از سر فروتنی او برای برگزاری این مراسم خبر داد و گفت: در مراس بزرگداشت فردوسی امشال بالاخره ایشان موافقت کردند.

او در ادامه افزود: وسعت علمی و جایگاه او در پژوهش بر کسی پوشیده نیست، در کنار اینها ایشان دارای مهر و محبت و تواضع و فروتنی بسیار هستند، همانطور که در سراسر شاهنامه هم ما تاکید فردوسی بر مهر را میبینیم. این ویژگی مهر و فروتنی مهمترین چیزی است که در کتاب ایشان دوستان به آن اشاره کرده اند.

یاحقی تجسم و پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است

بازنوشته و باز تعریف و بازآفرینی خراسان

در ادامه غلامحسین مظفری استاندار خراسان رضوی پشت میکروفن قرار گرفت و از سوی خراسانیان و به نمایندگی از دولت از مقام علمی یاحقی تقدیر کرد و گفت: یاحقی زاده خاک خراسان است، در این خاک بالیده و حافظ میراث این سرزمین است. او نه فقط خراسان را زیسته، بلکه خراسان را بازنوشته و باز تعریف و بازآفرینی کرده است. او با آثارش در حوزه های شاهنامه پژوهشی و سبک شناسی، فرهنگ نگاری و… تنها آثار علمی تولید نکرده، بلکه ستونهایی برای هویت ملی و فرهنگی ایرانیان پی ریزی کرده است.

وی افزود: او از معدود کسانی است که توانسته ادب کهن فارسی را به زبان امروز و نیازهای فطری نسل معاصر پیوند بدهد. استاد یاحقی تجسمی از پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است. در روزگاری که نیازمند بازتعریف سرمایه های معنوی مان هستیم، بزرگانی چون ایشان نمونه ای روشن از یک سرمایه معنوی فرهنگی و ماندگار به شمار میروند. ما در خراسان همواره بر این باور بوده ایم که افرادی مانند یاحقی سرمایه های استانی نیستند، سرمایه های ملی هستند که باید در سیاستگذاریهای فرهنگی و آموزشی و حتی دیپلماسی فرهنگی کشور نقش داشته باشند.

یاحقی تجسم و پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است

فال حافظ برای شاهنامه پژوه نامدار

اصغر دادبه چهره ماندگار چهره ماندگار ادبیات عرفانی و فلسفه اسلامی، که با سختی در مراسم حاضر شده بود پشت تریبون قرار گرفت و گفت: من مثل روضه خوانها هرکاری میکنم باز ذهنم به حافظ برمیگردد، و این غزل از ذهنم گذشت که دقیقاً نشان دهنده حاصل زحمتی است که یک انسان فرهنگی در طول کوششهایش کشیده، قدش خمیده و صورتش چروکیده.

وی افزود: مهمترین تلاشهای یاحقی درباره شاهنامه است، من موارد عدیده استخراج کردم از استشهاد و مواردی که از شاهنامه استفاده شده. منتها مسئله این است که این جماعت دشمن شاهنامه نه بلد هستند نه میخواهند بلد باشند! دشمنی با ایران تعارف ندارد، آنها از طریق دشمنی با زبان فارسی با ایران دشمنی میکنند.

یاحقی تجسم و پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است

او در ادامه به یادکرد دانشجویان از یاحقی پرداخت و گفت: ایشان هیچ کوتاهی ای در کمک به دانشجویان خارجی، و کمک به وصل کردن دانشجویان به مجامع علمی نکرده است. مجموع این کارهای عملی و نظری میشود این غزل: راهی بزن که آهی بر ساز آن توان زد… وقتی داد به این بیت را خواند: «قد خمیده ما سهلت نماید اما، بر چشم دشمنان تیر از این کمان توان زد» به یاحقی اشاره کرد و با تشویق حاضران روبرو شد.

او ضمن تاکید بر یاددادن روزی یک جمله از گلستان و یک بیت از بوستان سعدی به کودکان که زود میآموزند، و تلاشهای تاریخی روس و انگلیس در دشمنی با زبان فارسی و شکل روشنفکری گرفتن ستیز با زبان فارسی، گفت: دشمنان ما رسماً میگویند بمباران ساختمانها فایده ندارد، اندیشه ها را بمباران کنید! کاری کنید بچه ها این فرهنگ را نیاموزند.

او سخنانش را با این دو بیت به پایان برد که:

آفرین بر روان فردوسی
آن همایون نژاد فرخنده
او نه استاد بود و ما شاگرد،
او خداوند بود و ما بنده...

ادامه دهنده راه اساتید بزرگی چون فیاض و یوسفی و متینی

در ادامه و پس از دوتار نوازی محسن کریمی و خواندن ابیاتی از شاهنامه، علی اشرف صادقی به بیان خدمات فرهنگی و آثار یاحقی پرداخت و گفت: او شاگر استاد فیاض، یوسفی و جلال متینی بوده و راه آنها را ادامه میدهد.

یاحقی تجسم و پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است

او در ادامه به نام بردن از آثار یاحقی در زمینه قرآن پژوهی و نسخه شانقوشی (ترجمه ای از قرآنی مفقود شده که در نیشابور کتابت شده است)، اهمیت ترجمه قرآن ۵۵۶ که دارای ویژگی های زبان قدیم ری و کلماتی از گویش قزوینی است، و انتشار ۲۰ جلد از تفسیر ابوالفتوح رازی پرداخت؛ سپس به تصحیح تاریخ بیهقی و حدیقه سنایی با همکاری مهدی سیدی فرخد، همچنین تاریخ و جغرافیای فردوس اشاره کرد، و بعدفرهنگهای نوشته شده توسط او و همچنین انتشار مجله پاژ و مدیریت در قطب علمی فردوسی پژوهی را در زمره خدمات این استاد دانشگاه فردوسی مشهد قلمداد کرد.

پس از سخنرانی علی اشرف صادقی، پریسا سیمین مهر به اجرای نقالی و بازگویی رزم گردیه با تورگ پهلوان خاقان چین پرداخت.

ادامه دهنده راه اساتید بزرگی چون فیاض و یوسفی و متینی

مهدی محبتی استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان سخنران بعدی بود، او گفت: یک شخصیت بزرگ را از چند راه میتوان شناخت، یکی از راه کتاب‌هاییست که نوشته، آثاری که خلق کرده است و چقدر توانسته بار علمی و فرهنگی کشور را زیاد کند. یکی از طریق شاگردان و اصحابی است که دارد، تربیت چند تا شاگرد خوب حتی از نوشتن کتابهای خوب هم مفید تر است! آیا ابن عربی اگر صدرالدین قونوی را نداشت کسی اندیشه هایش را در فصوص الحکم میشناخت؟ ابن سینا اگر بهمن‌یار و جوزجانی را نداشت قانون و شفا را میشناختند؟

یاحقی تجسم و پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است

او افزود: سومین مورد هم بنا و یادگارهای تمدنی است که از کسی در روزگار او باقی میماند. مدرسه، دانشگاه، بیمارستان و... من خوشحالم که در فضیلت و بزرگواری ایشان دارم صحبت میکنم که هر سه این موارد را در پرونده خودشان خوشبختانه دارند .

نویسنده زلف عالم آرای، سخنانش را با ذکر دو خاطره از دیدار اخوان ثالث به دعوت یاحقی، و همچنین دشواریهای فرستادن او به شهرستان فردوس برای تدریس در دانشگاه تازه تاسیس این شهرستان ادامه داد و به سنت گرایی قوی خراسانیان _چه در ایران گرایی و چه در اسلامگرایی_ اشاره کرد و گفت: ما در خراسان غالباً شعر میخواندیم، و استاد یاحقینخستین کسی بود که جلسه نقد نثر گذاشت. به گفته سارتر شعر مثل رقصیدن است و نثر مثل راه رفتن، ۵ شاعر از ۱۰ شاعر بزرگ جهان از ایران هستند، اما ما نویسنده بزرگی در این سطح نداریم.

ادامه دهنده راه اساتید بزرگی چون فیاض و یوسفی و متینی

حداد عادل سخنران بعدی بود که پشت تریبون قرار گرفت و گفت: یاحقی یکی از پاسداران دلیر ادب فارسی است. او با اشاره به سابقه آشنایی خود با یاحقی در دوران جوانی و در جلسه ای که مرحوم واعظ طبسی در حجره ای از مسجد عتیق ترتیب داده بود به دیدار خود با دکتر یوسفی و یاحقی جوان اشاره کرد؛ که بعدها و در زمان تالیف کتابهای درسی منجر به این شد تا کتاب تاریخ ادبیات را یاحقی بنویسد.

او در ادامه به اهمین سه دانشکده ادبیات تبریز، اصفهان و مشهد و همکاری و مشارکت با دانشگاه تهران اشاره کرد و گفت: اساتید بزرگی چون فیاض و متینی در مشهد بودند و یاحقی ادامه دهنده راه آنهاست، و از میراث ادبی و زبانی خراسان بزرگ بهره‌مند است.

یاحقی تجسم و پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی سپس به تالیفات یاحقی اشاره کرد و افزود: او در خلق و خو و سلیقه علمی معتدل است و افراط و تفریط ندارد، مثل دکتر یوسفی که در نهایت اعتدال بود. یاحقی در فرهنگستان ما را عادت داده است به اینکه همیشه از او انتظار یک کار نو و جدید داشته باشیم! دیرزیاد آن بزرگوار خداوند.

پس از قرائت پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سید عباس صالحی توسط نیکنام حسینی پور، با دعوت اساتید حاضر در سالن مانند علی رواقی، ژاله آموزگار، محمدجواد حق شناس، شالویی، حداد عادل، مهدی محبتی و... یاحقی روی سن امد و نشان فیروزه ایران را از استانداری خراسان رضوی، لوح و تندیش انجمن آثار و مفاخر و تقدیرنامه و تابلوی اهدایی از وزیر فرهنگ و همچنین تابلو فرشی با تصویر خود را دریافت کرد.

یاحقی تجسم و پیوند دانایی، نجابت خراسانی و وظیفه شناسی ایرانی است

در این آیین و در پایان برنامه، ضمن رونمایی از کتاب زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر یاحقی، عباس شیرخدایی که سالها مرشد زورخانه بوده و صدایش در رادیو برای حاضران خاطره انگیز بود با دعوت شالویی روی سن آمد و به سبک خود و با خواندن اشعاری از اساتید تجلیل کرد.

سپس یاحقی پشت میکروفن قرار گرفت و ضمن تشکر از حاضران به یادکرد حضور ۵۹ ساله خود در دانشگاه فردوسی مشهد پرداخت و گفت: ۳۲ سال پیش کارگزینی دانشگاه به من گفت استاد و ۵ سال پیش گفت استاد ممتاز... به هر حال این باغبان آهسته کار، ۵۴ سال است در کار آبیاری درختان جوان بوده است.