به گزارش خبرنگار مهر، عصر پنجشنبه سوم مهرماه ۱۴۰۴، محفل فرهنگی «دیدار با آقامرتضی» در پاتوق فرهنگی حرفی‌نو برگزار شد. این نشست به مناسبت انتشار کتاب «قاسم به روایت مرتضی سرهنگی» شکل گرفت؛ اثری که نویسنده نزدیک به شش سال برای تحقیق، پژوهش و نگارش آن وقت صرف کرده است.

در این مراسم چهره‌هایی چون کاظم چلیپا، هدایت‌الله بهبودی، احمد مرادپور، فرهاد قائمیان، اکبر نبوی، محمدرضا بایرامی، رضا میرکریمی، سیدعلی میرفتاح و رضا امیرخانی حضور داشتند و هر یک به بیان دیدگاه‌ها و خاطرات خود از مرتضی سرهنگی و کتاب تازه او پرداختند.

در ابتدای این محفل، احمد مرادپور، فیلمساز و مستندساز، درباره کتاب «قاسم به روایت مرتضی سرهنگی» گفت: آقا مرتضی سراغ ساده‌ترین راه نرفته است و به دنبال اسطوره‌سازی یک‌سویه نبوده؛ بلکه تصویری چندبعدی از شهید سلیمانی ارائه داده است. این کتاب نه یک متن تبلیغاتی، بلکه یک سند پژوهشی قابل اتکاست.

وی افزود: وقتی برای ساخت سریال شهید مهدی باکری انتخاب شدم، نزدیک به چهار سال قدم‌به‌قدم کنار محققان بودم، چون به عنوان فیلمساز همیشه دنبال ماده خامی هستم که ریشه در حقیقت داشته باشد. روایتی که صرفاً بازگویی خاطره و هیجان نباشد، بلکه بتوان با خلق یک کاراکتر چندلایه، مخاطب را درگیر کرد؛ کاراکتری که احساس داشته باشد، عواطف و دلبستگی‌های انسانی‌اش دیده شود، ترس و رنجش روایت شود.

مرادپور با تأکید بر اهمیت نگاه سرهنگی به نگارش تاریخ گفت: «تلاش آقا مرتضی نشان داد روایت وفادارانه تاریخ الزاماً به معنای کار خشک و مقرراتی نیست؛ بلکه می‌تواند با حساسیت شاعرانه و دقت هنرمندانه همراه شود. به نظر من، این کتاب گامی بزرگ در جهت شفاف‌تر و عینی‌تر کردن حافظه جمعی ما از یک قهرمان معاصر است.»

این مستندساز ادامه داد: «واقعیت این است که من پژوهشگر نیستم، اما ارزش کتاب "قاسم" را در این می‌دانم که زمینه‌ای برای مطالعه تطبیقی فراهم می‌کند. محقق می‌تواند شهید سلیمانی را نه‌فقط در چهارچوب فرماندهی جنگ‌های منطقه‌ای، بلکه به عنوان انسانی برآمده از شرایط خاص اجتماعی و فرهنگی ایران معاصر بررسی کند.

مرادپور تأکید کرد: این نگاه پژوهشی روایت تاریخی را از سطح وقایع به عمق انسان‌شناسی برده است. آقا مرتضی نشان داد که پژوهش تاریخی اگر با صداقت و دقت همراه باشد، می‌تواند به متنی بینجامد که نسل امروز را آگاه‌تر کند.

سلیمانی نمونه اخلاص و بی‌منیتی رزمندگان بود

کاظم چلیپا، نقاش و هنرمند انقلابی، در این مراسم با اشاره به دشواری سخن گفتن درباره شهید حاج قاسم سلیمانی بیان کرد: صحبت کردن درباره ایشان سخت است؛ همان‌طور که برای فهم ادبیات کلاسیک ایران باید ریشه‌های آن را شناخت، برای شناخت سلیمانی هم باید به ریشه‌های معنوی و عرفانی او توجه کرد. آنچه در وجود او برجسته بود، اخلاص و بندگی خالصانه برای خدا بود.

وی افزود: جبهه‌های ما مانند جنگ‌های دیگر دنیا نبود؛ جبهه ما حمامی بود که بچه‌ها در آن خود را از منیت‌ها و تعلقات پاک می‌کردند. بسیاری از رزمندگان هر شب در مسجد جامع خرمشهر یا در مراسم دعا و نوحه‌خوانی شرکت می‌کردند و صبح فردا یکی از آنان در عملیات به شهادت می‌رسید. این‌ها کسانی بودند که به تعبیر امام خمینی(ره)، یک‌شبه ره صدساله را طی کردند

چلیپا ادامه داد: آقا مرتضی و دوستانش کار دشواری داشتند. بسیاری از رزمندگان اهل سخن گفتن از خود نبودند و منیتی نداشتند. اینکه چگونه می‌توان زبان آنان را برای بیان تجربه‌هایشان گشود، یکی از چالش‌های اصلی بود. سلیمانی نماد همین بی‌منیتی و اخلاص بود؛ شخصیتی که در مسیر خود همچون یاران امام حسین(ع) همه چیز را فدای خدا کرد.

این هنرمند با اشاره به تجربه‌های شخصی خود از دوران جنگ یادآور شد: در آن شب‌ها، دعای کمیل و گریه‌های زار رزمندگان، همراه با آرزوی شهادت، فضایی متفاوت از هر جنگ دیگری در دنیا ایجاد کرده بود. این فضا ریشه در ادبیات عرفانی و اسلامی ما داشت؛ همان میراثی که از بزرگان و امامان به ما رسیده بود.

چلیپا همچنین گفت: من بارها شاهد بودم که این بچه‌ها با وجود سختی‌ها، تواضع و سر به زیری را در عمل نشان می‌دادند. این تربیت باطنی بود که حاج قاسم نیز در آن بالید و به قله رسید. او تجسم همان اخلاص و سلوکی بود که نسل جوان جبهه‌ها تجربه کردند.

وی در پایان ضمن اشاره به برخی آثار هنری خلق‌شده در دوران جنگ تأکید کرد: این همه تلاش و فداکاری، این همه اخلاص و صداقت، باید روایت شود. مرتضی سرهنگی با کارهایش توانسته بخشی از این حقیقت را به زبان بیاورد.

سرهنگی لیدر و ستون ادبیات پایداری است
فرهاد قائمیان، بازیگر سینما و تلویزیون، در این مراسم با اشاره به سال‌ها شاگردی در کنار مرتضی سرهنگی گفت: شاید لیاقت شاگردی نداشته باشم اما سال‌هاست که در محضر آقا مرتضی یاد گرفته‌ام و همیشه شخصیت ایشان برایم یک درس بزرگ در زندگی بوده است.
وی با یادآوری همکاری‌های مرحوم رسول ملاقلی‌پور با سرهنگی افزود: آقای ملاقلی‌پور برای بسیاری از فیلم‌نامه‌هایش با سرهنگی مشورت می‌کرد و حضور او در کنار این کارگردان بزرگوار نشان‌دهنده نقش پررنگش در شکل‌گیری آثار دفاع مقدسی است. در همین مسیر، من هم افتخار داشتم در کنار ایشان تجربه بیاموزم.
قائمیان ادامه داد: آقا مرتضی سرهنگی برای همه ما لیدر و پیشوا بوده و خواهد بود. او سالیان سال برای ادبیات پایداری زحمت کشیده و آثار ارزشمندی در حوزه دفاع مقدس خلق و هدایت کرده است. من همواره کتاب‌هایی را که در دفتر ادبیات پایداری منتشر شده مطالعه کرده‌ام و لذت برده‌ام، چراکه نفس آقا مرتضی در جای جای آن‌ها جاری است.
این هنرمند با گلایه از کم‌توجهی به جایگاه سرهنگی تصریح کرد: سؤال من این است که چرا نباید از آقا مرتضی در سطح وسیع تجلیل کنیم؟ کسی که عمر خود را صرف ادبیات پایداری کرده است، سزاوار تکریم و توجه بسیار بیشتری است.
قائمیان در بخش دیگری از سخنانش درباره کتاب «قاسم به روایت مرتضی سرهنگی» گفت: این کتاب را طی روزهای اخیر مطالعه کردم و به نظرم باید در قالب کتاب صوتی نیز منتشر شود تا افراد بیشتری به آن دسترسی داشته باشند. با وجود حجم زیاد، حتماً ارزش تبدیل به نسخه شنیداری را دارد.
قائمیان برای ضبط این کتاب صوتی با صدای خود اعلام آمادگی کرد.
وی در پایان با قدردانی از زحمات سرهنگی اظهار داشت: ما قدردان تمام لحظاتی هستیم که ایشان برای ادبیات پایداری صرف کرده‌اند و امیدوارم سایه‌شان همواره بالای سر ما باشد.
سرهنگی روایت‌های شخصی و متفاوت از جنگ را مجال بروز داد
محمدرضا بایرامی، نویسنده برجسته ادبیات دفاع مقدس، در این محفل با بیان خاطراتی از سال‌های آغاز فعالیت خود گفت: من کارم را در حوزه هنری شروع کردم، اما عملاً همواره در کنار آقا مرتضی سرهنگی بودم. برای ما دیدار با او هیچ‌گاه تکراری نمی‌شد. همیشه روی باز داشت و به حرف‌ها و نوشته‌هایمان توجه نشان می‌داد.
او با اشاره به انتشار نخستین آثارش افزود: «در فضای آن زمان، بسیاری تردید داشتند که آیا می‌توان روایت‌های شخصی از جنگ، به‌ویژه روایت‌هایی که از عقب‌نشینی و ترس می‌گفت، منتشر کرد یا نه. دست‌نوشته‌های من با نگرانی حفظ می‌شد اما سرهنگی با روی گشاده آن را چاپ کرد. همین نگاه او باعث شد روایت‌های دفاع مقدس محدود به قالب‌های رسمی و یک‌سویه نماند.
بایرامی ادامه داد: یادم هست یکی از کتاب‌هایم درباره محاصره و سختی‌های هفت روز آخر جنگ بود. برخی حتی تصور می‌کردند چنین روایتی نباید منتشر شود، اما سرهنگی از آن حمایت کرد. بعدها همان کتاب واکنش‌های زیادی برانگیخت و حتی کسانی که ابتدا مخالف بودند، به‌صراحت اذعان کردند روایت درست و تأثیرگذاری است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به نسبت کتاب «قاسم به روایت مرتضی سرهنگی» با انبوه آثار منتشرشده درباره شهید سلیمانی اشاره کرد و گفت: «وقتی شهید سلیمانی به شهادت رسید، متأسفانه بسیاری با عجله و برای بهره‌برداری، کتاب‌هایی منتشر کردند که اغلب فاقد ارزش پژوهشی و ادبی بودند. در چنین فضایی، کار مرتضی سرهنگی یک کار اصیل و دقیق است. او با وسواس و صداقت سراغ زندگی‌نامه سردار رفت و از نگاه سطحی و تجاری فاصله گرفت.
بایرامی تصریح کرد: من خودم برای نگارش رمان درباره حاج قاسم تلاش کردم اما وقتی دیدم بازار پر از آثار شتاب‌زده شده، کارم را کنار گذاشتم. معتقدم فقط پژوهش‌های جدی و روایت‌های عمیق مثل کار آقا مرتضی است که می‌تواند حافظه جمعی ما را غنی کند.
این نویسنده در پایان گفت: آقا مرتضی سرهنگی نشان داد که می‌توان در روایت تاریخی، صداقت و دقت را با حساسیت شاعرانه و نگاه انسانی پیوند زد. امیدوارم کتاب تازه او در شأن شخصیت حاج قاسم دیده و خوانده شود.

اظهارات پیاتزا پس از باخت و حذف تیم ملی والیبال ایران از قهرمانی جهان