خبرگزاری مهر - گروه سلامت: نور خورشید حاوی اشعه ماورای بنفش (UV) در سه نوع A، B و C است که از این میان، نوع C توسط لایه اوزون جذب می‌شود و به زمین نمی‌رسد، اما اشعه‌های UVA و UVB توان نفوذ به سطح زمین را دارند و اثرات مخربی بر پوست انسان می‌گذارند.

قرارگیری طولانی‌مدت در معرض این اشعه‌ها می‌تواند باعث تیرگی پوست، پیری زودرس، افزایش چین‌وچروک، آسیب به الیاف کلاژن و الاستین، ضخیم شدن لایه‌های سطحی پوست و در نهایت بروز سرطان پوست شود. این آسیب‌ها به‌صورت تدریجی و گاه با تأخیری چند دهه‌ای بروز می‌کنند.

در همین راستا خبرنگار مهر با محمد رضوانی متخصص پوست و مو گفتگویی داشته است.

چگونه پوست به نور خورشید و اشعه UV، پاسخ می‌دهد؟‌

رضوانی: اولین واکنش پوست به تابش نور خورشید، تولید رنگدانه ملانین است. این فرآیند باعث تیره‌تر شدن پوست می‌شود و دو نوع واکنش سریع و تأخیری دارد. تیرگی زودرس معمولاً در همان روز ایجاد می‌شود، اما نوع دیررس ممکن است چند روز بعد ظاهر گردد.

افزون بر این، شکستگی و تخریب الیاف الاستین و کلاژن در اثر اشعه UV، انعطاف‌پذیری پوست را کاهش داده و پیری زودرس به‌ویژه در نواحی باز بدن مانند صورت را افزایش می‌دهد. برای نمونه، پوست گردن و سینه افراد مسن معمولاً جوان‌تر از صورت آنها به‌نظر می‌رسد، زیرا کمتر در معرض آفتاب قرار گرفته است.

سولار چیست؟ / سولاریوم چیست؟ + مزایا و معایب / جداول سولاریوم

سولاریوم چه خطراتی را برای پوست ایجاد می‌کند؟

رضوانی: اشعه‌های فرابنفش مصنوعی که در دستگاه‌های سولاریوم استفاده می‌شود، تأثیری مشابه با نور خورشید دارد و حتی ممکن است خطرناک‌تر باشد. در بازه زمانی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، میزان ابتلاء به سرطان پوست در ایالات متحده تا ۷ برابر افزایش یافت و استفاده بی‌رویه از سولاریوم یکی از عوامل اصلی این رشد اعلام شده است.

در بسیاری از کشورها، هشدارهایی مشابه با بسته‌های سیگار بر روی دستگاه‌های سولاریوم درج شده که از افزایش ریسک ابتلاء به «اسکین کنسر» یا همان سرطان پوست خبر می‌دهند. با این حال، در کشور ما هنوز آگاهی عمومی نسبت به مضرات سولاریوم در سطح پایینی قرار دارد.

عوامل تشدیدکننده سرطان پوست چیست؟

رضوانی: استفاده گسترده از توتون‌های معطر در قلیان و نیز برنزه کردن با سولاریوم می‌تواند منجر به یک «سونامی سرطان» در سال‌های آینده شود. این تهدید به‌ویژه جوانان را هدف قرار داده و نیازمند افزایش آگاهی و نظارت جدی‌تر بر مراکز ارائه‌دهنده خدمات سولاریوم است.

راهکارهای پیشگیری از آسیب اشعه فرابنفش چیست؟

رضوانی: تنظیم زمان خروج از منزل: بهتر است فعالیت‌های روزانه در ساعات اوج تابش آفتاب (ظهر تا عصر) انجام نشود. ساعات اولیه صبح یا پس از غروب بهترین زمان برای تردد در فضای باز است.

پوشش مناسب: استفاده از لباس‌های آستین‌بلند، کلاه‌های لبه‌دار با حداقل ۷ سانتی‌متر لبه، و پوشش‌های سبک می‌تواند میزان تماس مستقیم با اشعه UV را کاهش دهد.

استفاده از سایه‌بان و دستکش: به‌ویژه هنگام رانندگی یا قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آفتاب، پوشاندن دست‌ها با دستکش‌های نخی توصیه می‌شود.

کرم ضد آفتاب: مصرف روزانه و منظم ضد آفتاب با SPF مناسب (حداقل SPF ۵۰) الزامی است. این کرم‌ها باید هر ۳ ساعت تجدید شوند، حتی اگر نوع رنگی آن‌ها استفاده شده باشد. ضد آفتاب باید متناسب با نوع پوست (خشک، چرب، حساس یا مستعد آکنه) انتخاب شود.

معرفی بهترین کرم های ضد افتاب برای انواع پوست ( چرب - خشک - مختلط) - مجله مدیسه

ویژگی‌های یک ضد آفتاب استاندارد چیست؟

رضوانی: ضد آفتاب مناسب باید دارای مجوز رسمی از وزارت بهداشت بوده، SPF واقعی داشته و از برندهای معتبر داخلی یا دارای نمایندگی رسمی در کشور تهیه شده باشد. کرم‌های بدون مجوز، تقلبی یا قاچاق، نه‌تنها محافظتی ایجاد نمی‌کنند بلکه ممکن است حاوی ترکیبات مضر برای سلامت پوست باشند.

ضد آفتاب‌های ساخت داروخانه‌ای نیز اگرچه ممکن است دارای اثر حفاظتی باشند، اما به‌دلیل نبود تست رسمی SPF، اطمینان کاملی به آن‌ها وجود ندارد. انتخاب ضد آفتاب از برندهای شناخته‌شده داخلی که تنوع بالایی نیز برای انواع پوست دارند، توصیه می‌شود.

مراقب از پوست چقدر اهمیت دارد؟

رضوانی: آفتاب‌گرفتن بی‌رویه، استفاده از سولاریوم و نادیده‌گرفتن حفاظت‌های پوستی می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری بر سلامت پوست داشته باشد. آگاهی‌رسانی عمومی، اصلاح سبک زندگی و انتخاب محصولات مراقبتی استاندارد، راهکارهایی حیاتی برای پیشگیری از مشکلات پوستی، پیری زودرس و سرطان پوست است.

ادای احترام وزیر علوم به مقام استادان شهید دانشگاه شهید بهشتی