مطالعه‌ای تازه و مهم در دانشگاه کالیفرنیا انجام شده که نشان می‌دهد بازسازی جنگل‌ها واقعاً می‌تواند به کاهش قابل توجهی در دمای متوسط زمین کمک کند؛ اما این اقدام به تنهایی کافی نیست و برای مقابله مؤثر با گرمایش جهانی، کاهش شدید انتشار گاز‌های گلخانه‌ای همچنان ضروری است. جنگل‌ها در کنترل گرمایش جهانی نقش بسیار بزرگ‌تری نسبت به آنچه پیش‌تر تصور می‌شد ایفا می‌کنند، به ویژه در مناطق استوایی که جنگل‌ها علاوه بر جذب کربن، اثرات دیگری نیز بر جو دارند.

احیای جنگل‌ها؛ کلید مهم، اما نه تنها راه‌حل

تحقیقی که در نشریه معتبر Communications Earth & Environment منتشر شده، بر پایه داده‌های پیشرفته مدل‌سازی زمین و پوشش جنگلی، نشان داده است که اگر بتوانیم پوشش جنگلی زمین را به اندازه‌ای که در دوره پیشاصنعتی وجود داشت بازسازی کنیم، دمای متوسط زمین می‌تواند حدود ۰.۳۴ درجه سلسیوس کاهش یابد. این میزان کاهش دما معادل تقریباً یک‌چهارم کل گرمایش ایجاد شده از ابتدای انقلاب صنعتی تاکنون است.
برای این کار، باید حدود ۱۲ میلیون کیلومتر مربع از زمین‌ها را دوباره جنگل‌کاری کنیم؛ مساحتی بیش از ۱۳۵ درصد کل مساحت آمریکا. این هدفی بزرگ و جاه‌طلبانه است که با تخمین جهانی کاشت یک تریلیون درخت مرتبط است. بر اساس مطالعات، از زمان آغاز دوران صنعتی، نزدیک به نیمی از درختان جهان یعنی حدود ۳ تریلیون درخت، از بین رفته‌اند.
باب آلن، دانشمند اقلیم‌شناس دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده اصلی این مطالعه، تأکید می‌کند: «احیای جنگل‌ها هرچند بسیار مهم و مؤثر است، اما به هیچ وجه راه‌حل نهایی نیست. بدون کاهش شدید انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، جنگل‌ها نمی‌توانند به تنهایی زمین را از گرمای فزاینده نجات دهند.»

فراتر از جذب کربن

در بسیاری از تحقیقات پیشین، تمرکز اصلی تنها روی جذب دی‌اکسید کربن توسط درختان بود. اما این مطالعه جدید یک جنبه مهم دیگر را هم بررسی کرده است: ترکیبات آلی فرّار زیستی (BVOCs) که درختان به طور طبیعی آزاد می‌کنند. این ترکیبات در جو با سایر گاز‌ها واکنش می‌دهند و ذرات ریز معلقی تشکیل می‌دهند که نور خورشید را بازتاب می‌کنند و همچنین باعث تشکیل ابر می‌شوند. این فرآیند‌ها به طور کلی باعث خنک شدن جو و کاهش دمای زمین می‌شوند.
باب آلن توضیح می‌دهد: «بسیاری از مدل‌های اقلیمی به این واکنش‌های شیمیایی درختان توجه نمی‌کنند. وقتی این اثرات را در نظر بگیریم، خنک‌کنندگی خالص جنگل‌ها بسیار بیشتر و قابل توجه‌تر از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد.»

مناطق استوایی؛ قلب تأثیرگذاری جنگل‌ها

جنگل‌های استوایی بیشترین نقش را در کاهش دمای زمین ایفا می‌کنند و نسبت به جنگل‌های مناطق سردسیر، اثرات جانبی کمتری دارند. درختان این مناطق نه تنها کربن بیشتری جذب می‌کنند، بلکه مقدار بیشتری از ترکیبات BVOCs را نیز تولید می‌کنند. در حالی که جنگل‌های مناطق سردسیر گاهی به دلیل کاهش انعکاس نور خورشید به گرمایش منطقه‌ای دامن می‌زنند، جنگل‌های استوایی چنین مشکلی ندارند.
مطالعه نشان می‌دهد که بازسازی جنگل‌ها باعث کاهش ذرات گرد و غبار در نیمکره شمالی شده که به بهبود کیفیت هوا کمک می‌کند. البته افزایش ترکیبات BVOCs در مناطق استوایی به افزایش ذرات معلق و در برخی مناطق به کاهش کیفیت هوا انجامیده، اما شاخص‌های کیفی هوای اوزون بهبود یافته است.

اهمیت پروژه‌های محلی و کوچک

یکی دیگر از نتایج کلیدی این پژوهش این است که احیای جنگل‌ها نیازی نیست به صورت گسترده و همزمان در همه نقاط زمین انجام شود تا تأثیر قابل توجهی داشته باشد. پروژه‌های کوچک‌تر و محلی هم می‌توانند تأثیرات مثبت قابل ملاحظه‌ای بر اقلیم منطقه‌ای ایجاد کنند.
آنتونی توماس، یکی از نویسنده‌های مقاله، می‌گوید: «ما نباید انتظار داشته باشیم که جنگل‌کاری در همه‌جا به طور همزمان انجام شود. حتی احیای کوچک هم می‌تواند باعث تغییرات مثبت در اقلیم محلی شود.»

چالش‌های احیای جهانی؛ از امنیت غذایی تا استفاده از زمین

اگرچه مدل‌ها فرض کرده‌اند که امکان کاشت درختان در تمام مناطق مناسب وجود دارد، واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی، انجام چنین برنامه‌هایی را بسیار پیچیده می‌کند. بازپس‌گیری زمین‌های کشاورزی، چراگاه‌ها و مناطق مسکونی می‌تواند تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و معیشت جوامع محلی باشد.
آلن در همین موضوع هشدار داده‌است: «با جمعیت بیش از ۸ میلیارد نفری دنیا، تأمین غذا همچنان اولویت اول است؛ بنابراین باید تصمیم‌های هوشمندانه و مبتنی بر داده‌های دقیق درباره مکان‌های مناسب کاشت درختان گرفته شود. بهترین فرصت‌ها در مناطق استوایی هستند، اما متأسفانه این مناطق بیشترین نرخ جنگل‌زدایی را دارند.»

الگو‌های موفق؛ تجربه رواندا

یکی از نمونه‌های موفق احیای جنگل‌ها، کشور رواندا است که با استفاده از درآمد گردشگری مرتبط با حفاظت از جنگل‌ها، حمایت‌های مالی و انگیزه‌های اقتصادی برای جوامع محلی ایجاد کرده است. این تجربه نشان می‌دهد که می‌توان حفاظت از محیط زیست و توسعه اقتصادی را به شکلی هماهنگ پیش برد و جنگل‌ها را حفظ کرد.

احیای جنگل‌ها بخشی از راه‌حل، اما نه جایگزین کاهش انتشار

این مطالعه که از یک پروژه کلاسی کوچک در دانشگاه کالیفرنیا آغاز و به یک تحقیق جامع تبدیل شده است، تأکید می‌کند که احیای جنگل‌ها نقش بسیار مهمی در کاهش گرمایش جهانی ایفا می‌کند، اما هرگز نباید جایگزین اقدامات جدی و فوری برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای شود.
به گفته آنتونی توماس، دانشمند این حوزه: «تغییرات اقلیمی واقعیتی غیرقابل انکار است. هر قدمی که به سمت احیای طبیعت برداریم، هرچند کوچک، ارزشمند است و می‌تواند به کاهش آثار زیان‌بار این بحران جهانی کمک کند.»

انتهای پیام/

مدودف: منتظر فروپاشی اقتصادی آلمان به دلیل سیاست احمقانه‌اش هستیم