به گزارش خبرگزاری آنا، «کیومرث یزدان‌پناه» استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری آنا، درباره تحلیل دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که قرار است امروز در رم برگزار شود، با اشاره به فضای جدید حاکم بر گفت‌و‌گو‌ها اظهار کرد: به نظر می‌رسد روند مذاکرات ایران و آمریکا که به‌صورت غیرمستقیم در حال انجام است، با توجه به تناقضات شدیدی که در مواضع مقامات آمریکایی وجود داشته، چشم‌انداز توافق را تا اندازه‌ای کدرتر از تصورات پیشین کرده است.
وی افزود: آمریکایی‌ها برای هر دوره از مذاکرات، شکل تازه‌ای از گفت‌و‌گو را طراحی و عملاً از چارچوب اولیه مذاکرات نیز عبور کرده‌اند. آنها در دوره‌های قبل ادعا می‌کردند که روند گفت‌و‌گو‌ها خوب پیش می‌رود، توافقات شفاهی حاصل شده و دیدگاه‌های ۲ کشور به هم نزدیک شده، اما به یک‌باره با طرح مواضع تازه و متفاوت، مسیر مذاکرات را دشوار کردند. همین مسئله موجب شد ایران نیز وارد فاز موضع‌گیری‌های قاطعانه‌تر و حتی صریح‌تری شود.
یزدان‌پناه در ادامه گفت: در همین چارچوب می‌توان به موضع اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی اشاره کرد که فرمودند آمریکایی‌ها حق ندارند برای ایران تصمیم‌گیری کنند و بگویند این کار را بکنید و آن کار را نکنید؛ ما خودمان می‌دانیم چه کاری درست است و از کسی هم اجازه نمی‌گیریم. این موضع نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران بر مبنای راهبرد‌ها و استراتژی‌های خود، تصمیم‌گیری می‌کند و از منافع ملی کوتاه نمی‌آید.
وی تصریح کرد: این نوع از گفتمان قاطع در مقابل گفتمان متناقض و زیاده‌خواهانه آمریکایی‌ها، باعث شده فضای گفت‌و‌گو‌های رم نیز تا حد زیادی متشنج شود. در نتیجه، به نظر می‌رسد که دستیابی به یک توافق اولیه، به‌مراتب پیچیده‌تر از گذشته خواهد بود و نیاز به زمان و ابتکار عمل بیشتری دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به سابقه مذاکرات پیشین ایران و آمریکا عنوان کرد: باید توجه داشت که این وضعیت، بی‌ارتباط با تجربه‌های گذشته نیست. در جریان توافق برجام نیز آمریکایی‌ها به تعهدات خود پایبند نبودند و بدعهدی‌هایی را مرتکب شدند که در نهایت باعث شد ایران اعتماد خود را نسبت به طرف مقابل از دست بدهد. بنابراین، در شرایط فعلی که فشار‌های زیادی بر ایران وارد می‌شود، طبیعی است که کشور ما به‌راحتی تسلیم گفتمان تهدیدآمیز آنها نشود و نباید هم بشود.
یزدان‌پناه ادامه داد: یکی از تصورات غلطی که در ذهن مقامات آمریکایی شکل گرفته این است که گمان می‌کنند ایران در شرایطی پای میز مذاکره آمده که دستش خالی است و قدرت مانور ندارد. اما این تحلیل دقیق نیست، چرا که تحولات یکی‌دو سال اخیر، منطقه جنوب غرب و غرب آسیا را وارد یک فضای ژئوپلیتیکی جدید کرده است که در آن معادلات به‌سرعت در حال تغییر هستند. این تحولات، نشان می‌دهد که ایران نه‌تنها با دستان خالی به مذاکره نیامده، بلکه با پشتوانه منطقه‌ای و داخلی قوی‌تری وارد گفت‌و‌گو شده است.
وی تأکید کرد: تیم مذاکره‌کننده ایران باید این تصویر نادرست را از ذهن آمریکایی‌ها پاک و طوری عمل کند که طرف مقابل متوجه شود با یک جمهوری اسلامی مقتدر و دارای برنامه طرف است، نه کشوری که به‌دلیل فشار‌ها و تحریم‌ها از موضع ضعف گفت‌و‌گو می‌کند. این مرحله از مذاکرات، مرحله‌ای کاملاً متفاوت است که می‌تواند مسیر آینده روابط ایران و آمریکا را تحت تأثیر قرار دهد.
یزدان‌پناه درباره نقش پشت‌پرده لابی صهیونیستی در پیچیده‌سازی روند مذاکرات نیز گفت: آن‌چه روشن است، اینکه لابی صهیونیستی و یهودی، به‌ویژه با محوریت کابیته فعلی اسرائیل، تأثیر عمیق و چشمگیری بر روند مذاکرات دارد. اگر به روند مذاکرات نگاه کنیم، می‌بینیم که تا دور سوم، همه‌چیز به‌خوبی پیش می‌رفت، اما در دور چهارم ناگهان گره‌هایی در مسیر گفت‌و‌گو‌ها ایجاد شد. با وجود اینکه مقامات ۲ طرف، از جمله آقای عراقچی، اعلام کردند مذاکرات سخت، اما سازنده بوده است، اما در واقعیت، این لابی صهیونیستی بود که توانست بر روند گفت‌و‌گو‌ها اثر منفی بگذارد.
وی ادامه داد: صهیونیست‌ها مذاکرات میان ایران و آمریکا را فرصتی برای خلع سلاح همه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران می‌دانند. آنها در پشت صحنه فشار زیادی بر تیم آمریکایی، به‌ویژه آقای ویتکاف که خود نیز دارای ریشه یهودی است، وارد می‌کنند تا در قالب مذاکرات هسته‌ای، ایران را وادار به پذیرش خواسته‌های بنیادین کنند.
یزدان‌پناه در توضیح این خواسته‌ها گفت: انحلال سپاه قدس، کاهش برد موشک‌های ایران، پایان دشمنی با رژیم صهیونیستی و نادیده گرفتن محور مقاومت، ۴ خواسته اصلی رژیم صهیونیستی است که به‌صورت مکتوب و هدفمند به تیم مذاکره‌کننده آمریکا تحمیل می‌شود. این خواسته‌ها کاملاً با جاه‌طلبی‌های نتانیاهو و دولت فعلی اسرائیل همخوانی دارد و طبیعی است که در صورت دنبال‌شدن این خواسته‌ها، ایران نیز با حساسیت و احتیاط بیشتری وارد عمل شود.
وی افزود: فشار‌های لابی صهیونیستی باعث شده که آمریکایی‌ها توقعات بیش‌ازاندازه‌ای از ایران داشته باشند و همین موضوع، نگاه ایران به روند مذاکرات را نسبت به گذشته بسیار بدبینانه‌تر کرده است. در واقع، جمهوری اسلامی دیگر نمی‌تواند به‌راحتی به صداقت طرف مقابل اعتماد کند، چراکه مشخص است آمریکایی‌ها نه از موضع منطق، بلکه تحت فشار عوامل بیرونی تصمیم‌گیری می‌کنند.
استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران تصریح کرد: لابی صهیونیستی تا لحظه آخر فشار‌های خود را ادامه خواهد داد و حتی ممکن است برای جلوگیری از رسیدن به توافق، اقداماتی عملی نیز انجام دهد. اظهارات اخیر مقامات آمریکایی درباره اینکه غنی‌سازی در ایران باید متوقف شود و ایران اصولاً حقی برای غنی‌سازی ندارد، نشان‌دهنده آن است که این مواضع تحت تأثیر مستقیم فشار‌های تل‌آویو اتخاذ شده‌اند.
یزدان‌پناه تأکید کرد: این نوع موضع‌گیری‌ها می‌تواند مذاکرات را دچار یک نوع درهم‌ریختگی متناقض کند؛ به‌گونه‌ای که اساساً مذاکرات از مسیر اصلی خارج شده و بدون هیچ نتیجه ملموسی متوقف شود. در چنین حالتی، باید دید که اگر مذاکرات به بن‌بست برسد، روند تحولات منطقه و جهان به چه سمت و سویی خواهد رفت.
وی در پایان گفت: زبان تهدید همچنان در ادبیات آمریکایی‌ها حضور دارد و این زبان، می‌تواند بر معادلات منطقه‌ای، به‌ویژه در رابطه با سرنوشت گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای ایران، تأثیرات عمیقی بگذارد. بنابراین، باید با دقت، هوشیاری و هوشمندی مذاکرات را پیش برد و اجازه نداد طرف مقابل با فشار بیرونی، روند را از مسیر طبیعی خارج کند.
انتهای پیام/