به گزارش خبرنگار مهر، مرضیه وحید دستجردی رئیس گروه سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشکی، در رابطه با بحران جمعیتی که بزرگترین مشکل در کشور است، گفت: بزرگ‌ترین بحران جمعیتی کشور در حال حاضر، کاهش جدی نرخ رشد جمعیت و قرار گرفتن نرخ باروری کلی زیر سطح جایگزینی است؛ نرخ باروری کلی در ایران نزدیک به ۲۵ سال است که کمتر از سطح جایگزینی قرار دارد؛ سطح جایگزینی به‌معنای تولد ۲.۱ فرزند به‌ازای هر زن در سن باروری است، در حالی‌که نرخ فعلی باروری در کشور کمتر از ۱.۵ است.

وی ادامه داد: این وضعیت، آینده جمعیتی کشور را با چالش بزرگی مواجه می‌کند و چالشی با عنوان سالمندی جمعیت، برآوردها نشان می‌دهد تا سال ۱۴۳۰، بیش از ۲۶ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد و ایران به سالمندترین کشور منطقه تبدیل خواهد شد.

وحید دستجردی اذعان کرد: حرکت به‌سوی سالمندی، به معنای از دست رفتن بخش مهمی از نیروی جوان، پویا و فعال کشور است که می‌تواند در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه اقتصاد، نقش‌آفرین باشد. همچنین، هزینه‌های ناشی از سالمندی از جمله مراقبت‌های بهداشتی و ناکارآمدی نظام‌های سنتی تأمین اجتماعی، بار سنگینی بر دوش دولت خواهد گذاشت.

وی افزود: برای مقابله با این بحران، باید سیاست‌های مؤثری در جهت جوان‌سازی جمعیت و افزایش نرخ موالید اتخاذ شود. موضوع فرزندآوری یک مسئله چندوجهی است که جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعددی دارد و باید با نگاهی جامع به آن پرداخته شود.

رئیس گروه سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشکی تاکید کرد: بهبود وضعیت اقتصادی و ارائه حمایت‌های دولتی برای ازدواج و فرزندآوری، به‌ویژه برای اقشار کم‌درآمد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت می‌تواند بستری برای اجرای این حمایت‌ها فراهم کند، به‌شرط آنکه به‌طور کامل و مؤثر اجرا شود.

اولویت‌بندی مشوق‌های جمعیتی در قانون حمایت از خانواده

وحید دستجردی اظهار داشت: در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، مشوق‌های مالی و اقتصادی قابل‌توجهی برای ازدواج و فرزندآوری در نظر گرفته شده است. با این حال، همچنین برای اثربخشی بیشتر این مشوق‌ها، لازم است بازنگری و اولویت‌بندی دقیق‌تری صورت گیرد.

وی مطرح کرد: بر اساس این دیدگاه، باید بررسی شود که کدام یک از مواد قانونی بیشترین تأثیرگذاری و مقبولیت را در میان مردم دارند تا اجرای آنها در اولویت قرار گیرد. همچنین، به‌روزرسانی و بهینه‌سازی این مواد می‌تواند اثربخشی سیاست‌های جمعیتی را افزایش دهد.

رئیس گروه سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشکی در رابطه با یکی دیگر از محورهای مهم در مسیر افزایش جمعیت گفت: تقویت رویکرد فرهنگی در میان نسل جوان یکی از محورهای مهم در مسیر افزایش جمعیت است و همچنین ترویج ارزش‌های مرتبط با تشکیل خانواده، ازدواج و فرزندآوری، نیازمند کار فرهنگی، نقش فرهنگ در ایجاد امید به آینده، اطمینان از کیفیت زندگی فرزندان و کاهش دغدغه‌های خانواده‌ها، از عوامل کلیدی در ترغیب جامعه به شمار می‌رود.

وحید دستجردی متذکر شد: موانع موجود بر سر راه ازدواج و فرزندآوری نیز باید برداشته شود. تسهیل‌گری در قوانین مرتبط با ازدواج، تحصیل، اشتغال و فرزندآوری از جمله اقدامات ضروری است. در همین راستا، قوانین جاری نظیر قانون کار نیز باید به گونه‌ای اصلاح شوند که هم‌زمان با حمایت از اشتغال زنان و مردان، سازوکار حمایت از خانواده را در بر بگیرند.

رئیس گروه سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشکی به تجربیات موفق سایر کشورها در زمینه فرزندآوری اشاره کرد و در ادامه گفت: این تجربیات نشان می‌دهد که تدوین قوانین منعطف، حمایت‌های اقتصادی هدفمند و بسترسازی فرهنگی، از ارکان اصلی موفقیت در سیاست‌های افزایش جمعیت بوده‌اند. بهره‌گیری از این تجربیات می‌تواند مسیر پیش‌روی کشور را هموارتر کند.

تدوین سیاست‌های جمعیتی متناسب با نیازهای گروه‌های مختلف جامعه

وحید دستجردی اظهار داشت: یکی از نشانه‌های جدی مشکلات در سیاست‌های جمعیتی کشور، افزایش تعداد زنان و مردان مجرد با تحصیلات عالی است. این مسئله نشان می‌دهد که قوانین مرتبط با تحصیل باید با موضوع ازدواج و فرزندآوری هماهنگ و منعطف باشند.

وی هشدار داد: تأخیر در ازدواج، به‌ویژه در میان زنان تحصیل‌کرده، می‌تواند به از دست رفتن سال‌های طلایی باروری منجر شود. به‌عنوان نمونه، ممکن است زنی با داشتن مدرک دکتری در سن چهل‌سالگی، حتی در صورت ازدواج، دیگر امکان فرزندآوری نداشته باشد. این وضعیت، لزوم بازنگری در سیاست‌های آموزشی و اجتماعی را با هدف تسهیل ازدواج و فرزندآوری برجسته می‌کند.
از سوی دیگر، برای اثرگذاری واقعی سیاست‌های جمعیتی، باید تفاوت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در میان اقشار، اقوام و مناطق مختلف کشور به رسمیت شناخته شود. برنامه‌ریزی باید متناسب با نیازها و شرایط خاص هر گروه صورت گیرد.

رئیس گروه سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشکی افزود: برای مثال، زنان شاغل نیازمند حمایت‌های مشخصی از جمله مرخصی زایمان کافی و مراکز مراقبت از کودک هستند. در بسیاری از کشورها، مرخصی فرزندپروری تا سن ۱۰ سالگی کودک نیز پیش‌بینی شده است. در مقابل، برای زنان خانه‌دار نیز باید مشوق‌های مؤثری مانند توسعه بیمه زنان خانه‌دار در سطح ملی (و نه صرفاً در مناطق روستایی یا عشایری) فراهم شود.

وی ادامه داد: در زمینه دانشجویان نیز باید به ازدواج در دوره تحصیل توجه ویژه‌ای داشت. بسیاری از ازدواج‌های موفق در همین دوره شکل می‌گیرد. بنابراین، توسعه خوابگاه‌های متأهلی، ارائه وام ودیعه مسکن به دانشجویان متأهل و حمایت‌های رفاهی می‌تواند نقش مهمی در ترویج ازدواج به‌موقع ایفا کند.

وحید دستجردی خاطر نشان کرد: در مجموع، سیاست‌گذاری در حوزه جمعیت باید متکی بر رویکردی جامع و گروه‌محور باشد؛ به‌طوری که نیازهای هر قشر و هر منطقه به‌صورت ویژه دیده شود و برنامه‌ریزی‌ها همراه با اولویت‌بندی دقیق انجام گیرد.

تصویب لایحه معاهده بین دولت‌های ایران و مالزی برای انتقال بین‌المللی زندانیان در مجلس