باشگاه خبرنگاران جوان - سیزده سال از نخستین باری که پایتخت به کارگردانی سیروس مقدم و محسن تنابنده و تهیه‌کنندگی الهام غفوری از شبکه اول سیما پخش شد، می‌گذرد. در هفت باری که این مجموعه در نوروز‌ها یا ماه‌های رمضان روی آنتن رفته همیشه بحث‌انگیز بوده و باعث تحرک بین مخاطبان تلویزیون شده است.

فصل هفتم پایتخت هم در فروردین ۱۴۰۴ نمایش گرم و پرسروصدایی را تجربه کرد و با پرونده مفتوحی از حواشی در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی به پایان خود رسید، اما سؤال این است که پایتخت یک سریال پرحاشیه و یک‌بار مصرف است که تنها به‌خاطر زمان مناسب پخش محبوب شد یا بازتاب عمیق و شیرینی از عمق زندگی امروز مردم ایران است که موفقیت آن در ذهن‌ها رسوب خواهد کرد؟ روزنامه همشهری در این باره با دو منتقد و روزنامه‌نگار، محسن بیگ‌آقا و ایزد مهرآفرین، به گفتگو نشسته که نظرات آنها را در ادامه می‌خوانید.

محسن بیگ‌آقا: برخلاف فیلم و سریال‌هایی که ما داریم، این سریال دغدغه خارجی بودن ندارد. این سریال را در یک فضای بومی بردیم. برخلاف عکس‌العملی که معمولا افراد بومی نشان می‌دهند این سریال به طرز عجیبی با استقبال روبه‌رو شده است. این کار سالم بوده و به جذب مخاطب کمک می‌کند. سریال پایتخت پیوند عجیبی در کارگردانی کار دارد، کارگردانی، چون سیروس مقدم که بسیار فرمالیست بوده و تا حد سوررئال پیش می‌رود و این کارگردان در سریال با محسن تنابنده مچ شده است؛ یک ترکیب عجیبی که شاید در شرایط جز این متضاد بوده، اما در این سریال بسیار هماهنگ و باعث جذابیت کار شده است. همچنین وسواس شدید مقدم به‌عنوان کارگردان با شخصیت‌پردازی‌ها و بازی‌ها در این سریال پیوند خورده است.

به‌نظرم مهم‌ترین کسی که باعث جمع شدن بازیگران شده و توانسته بازی‌های یک‌دست ارائه کند، محسن تنابنده است. او نقشی اساسی به‌عنوان کارگردان هنری دارد و سیروس مقدم هم دست تنابنده را باز گذاشته و هر دو با هم هماهنگی دارند. اما فکر می‌کنم نقش خود تنابنده در این فصل کم شده است و البته شاید شیوه‌اش را تغییر داده؛ چراکه واکنش‌هایش در تقابل با افراد مانند فصل‌های قبل نیست و تکیه‌کلام‌های قبلی‌اش را ندارد. شاید بتوان گفت این کار از عمد بوده و تصمیم خودشان است یا اینکه به‌خاطر فاصله این فصل با فصل قبلی اتفاق افتاده است.

ایزد مهرآفرین: درباره شکل بازی نقی گفته می‌شود که حضور کمرنگی در این سریال دارد که من موافق این موضوع نیستم. شاید مدل حضورش در فصل هفتم متفاوت شده باشد، اما کمرنگ نشده است. در این فصل نویسنده به همراه تیم سازنده تدابیری در بازی‌ها داشتند؛ اینکه برخی تکیه‌کلام‌ها را اشتباه بگویند یا در سکانسی تقابل میان نقی و بهتاش توانست برای مخاطبان جذابیت ایجاد کند. به‌نظرم فصل هفتم پایتخت یک اثر پرقدرتی است که تأثیرات اجتماعی خود را گذاشته و می‌گذارد. کار هنری وقتی با توده مردم گره بخورد، موفق است؛ موضوعی که در سریال‌سازی باید آن را جدی گرفت.

خیلی‌ها از آینده این سریال صحبت می‌کنند، اما ساخت فصل بعدی پایتخت منوط به تصمیم مدیران سازمان و سازندگانش است. باید بگویم تهیه‌کننده پایتخت توانسته ۱۴سال این گروه را حفظ کند و شاید بزرگ‌ترین علت موفقیت پروژه همین است که همه بازیگرانش هستند. اگر این سریال موفق نبود به‌طور حتم جمع کردن بازیگران با این همه مشغله امکان‌پذیر نبود. شخصیت نقی که محسن تنابنده آن را بازی می‌کند هم شخصیت دوست‌داشتنی‌ای هست که به‌نظرم سرمایه بزرگی است که تنابنده به شکل هوشمندانه آن را حفظ و از آن حمایت می‌کند. سریال پایتخت ظرفیت این را دارد که حتی در ۲۰سال آینده در خانه مردم باشد با این شرط که بتواند استاندارد‌ها را رعایت کند.

من تنها دلیل موفقیت مجموعه پایتخت را نمایش ویژگی‌های مرد میانسال ایرانی نمی‌دانم. به‌نظر من نمایش ویژگی‌های یک خانواده ایرانی امروز با همه اوج و فرودهایش دلیل اصلی موفقیت سریال پایتخت، نه فقط در فصل ۷، بلکه در تمام فصل‌هاست. وقتی مخاطبان سریال را از لحاظ سنی رصد می‌کنیم، از رده سنی کودک و نوجوان تا مخاطب کهنسال وجود دارند. اینکه پایتخت توانسته به‌عنوان اثری مناسب برای همه اهالی خانواده چیزی در چنته داشته باشد، حتما همه اعضای خانواده خودشان را در شخصیت‌های این سریال پیدا کرده‌اند. وقتی در قسمت ۱۹ سکانس تقابل بهتاش و نقی و حضور هما این همه در جامعه صدا کرده، یعنی جامعه از طریق این سکانس می‌خواهد حرف‌های خودش را به دیگران منتقل کند. خانواده ایرانی با پایتخت ارکان خودش را دوباره بازتعریف می‌کند که این اتفاق کوچکی نیست. به همین‌خاطر پایتخت تنها سریال نقی، ارسطو و بهتاش نیست، سریال هما، فهیمه و سارا و نیکا هم است.

فصل هفتم سریال «پایتخت» در حالی به پایان رسید که این مجموعه توانست بزرگ‌ترین برگ برنده تلویزیون باشد؛ به طوریکه عنوان شده این سریال در این شب‌ها بیش از ۶۰درصد مخاطب داشته است.

با پایان این فصل گمانه‌زنی‌ها برای تولید نسخه سینمایی و حتی فصل هشتم سریال زده می‌شود. این سریال قرار بود در ۲۶ قسمت تولید شود، اما تمام قسمت‌های سریال که روی آنتن رفت ۲۲ قسمت بود و تلویزیون قرار است ۲قسمت از پشت صحنه این سریال را روی آنتن ببرد؛ ۲ قسمتی که به‌طور حتم بینندگان خود را خواهد داشت.

قبل از شروع تولید فصل هفتم عنوان شد که قرار است نسخه سینمایی آن ساخته شود؛ موضوعی که با پایان سریال باز هم به زبان‌ها افتاده است. اما علیرضا نجف‌زاده، مدیر پروژه سریال عنوان کرده که ساخت نسخه سینمایی «پایتخت» منتفی است و به‌احتمال زیاد این سریال به فصل بعدی می‌رسد.

به‌نظر این بهترین تصمیمی است که تیم سازنده «پایتخت» گرفته‌اند؛ چراکه تجربه ثابت کرده تولید نسخه سینمایی از روی یک‌سریال پرطرفدار هیچ‌وقت موفق نبوده است. در بهترین حالت این سریال می‌تواند به فصل بعدی خود برسد یا اینکه در اوج با طرفدارانش خداحافظی کند.

علیرضا نجف‌زاده، مدیر پروژه فصل هفتم «پایتخت» همچنین می‌گوید: ما امیدواریم تلویزیون هرچه زودتر تصمیم نهایی را بگیرد و مقدمات تولید فصل هشتم «پایتخت» فراهم شود؛ چراکه هر یک از بازیگران این مجموعه تعهداتی در پروژه‌های دیگر دارند و گرد هم آوردن‌شان کار ساده‌ای نیست. قصه «پایتخت» به‌گونه‌ای طراحی شده که قابلیت ادامه‌دار بودن را دارد. این سریال نمونه موفقی از یک مجموعه ایرانی خانوادگی است. به‌نظر من «پایتخت» یک سرمایه ملی است و باید شأن و جایگاه آن را حفظ کرد. هم تیم سازنده باید از این سرمایه مراقبت کند و اجازه ندهد کیفیت کار افت پیدا کند و هم صداوسیما به‌عنوان سفارش‌دهنده باید از این محصول حراست داشته باشد.

منبع: روزنامه همشهری

فراخوان اجرا در تماشاخانه‌های مهر و ماه حوزه هنری