باشگاه خبرنگاران جوان؛ محمد امیرحسینی - نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز چهارشنبه (۸ اسفند) طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور را در دستورکار خود قرار دادند. طرحی که از طرف کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری به صحن آورده شده بود و احسان عظیمی‌راد سخنگوی این کمیسیون در جریان قرائت گزارش کمیسیون آموزش اعلام کرد: در اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی بیان شده که زبان و خط فارسی باید در کلیه مدارس و دانشگاه‌ها تدریس شود، از طرفی دغدغه اصلی اجرای سند تحول بنیادین را داریم که در هدف ۵ آن بحث عدالت، برخورداری از عدالت در مناطق مختلف عنوان شده باید به این مهم توجه داشته باشیم.

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس بیان کرد: در راهکار ۵-۵ این سند اشاره شده که نظام آموزش و پرورش اختیار دارد حداقل ۱۰ درصد و حداکثر ۲۰ درصد برای معرفی حرفه و آیین‌ها و رسوم مبتنی بر رسوم روستایی اختصاص دهد، هدف حفظ هویت ملی و اسلامی است، تدریس ۲ ساعت زبان فارسی به صورت اختیاری در هفته در پایه‌های اول و دوم متوسطه برعهده آموزش و پرورش است. برای تحقق این مهم زمینه آن در دانشگاه فرهنگیان پیشبینی شده است و باید مسئولان آن را بگنجانند.

کلیات این طرح با ۱۰۴ رأی موافق، ۱۳۰ رأی مخالف و ۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۴۶ نماینده حاضر در جلسه به تصویب نرسید. نمایندگان مخالف با طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور در سخنان خود دلایلی همچون به خطر افتادن وحدت ملی، هزینه‌بر بودن آن و نبود بودجه کافی در وزارت آموزش و پرورش برای اجرای این طرح، احتمال تضعیف زبان فارسی و نبود کار کارشناسی دقیق را ذکر کردند و در آن طرف هم نمایندگان موافق دلایلی مثل مغفول ماندن اصل ۱۵ قانون اساسی، تقویت هویت‌های فردی، هویت‌های ملی، حفظ امنیت ملی و جلوگیری از فراموشی و نابودی فرهنگ‌ها را مطرح کردند.

تکذیب اظهارات نماینده دولت توسط دولت!

شاید یکی از دلایلی که کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور را در دستورکار خود قرار داده بود اظهارات مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور کشورمان در ایام چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بود.

پزشکیان در بخشی از بیانیه‌اش درباره مناطق، اقوام، ادیان و مذاهب کشور نوشته بود: زبان‌شناسان معتقدند که در شکل‌گیری این زبان شیوای جهانی همه نقاط و گویشوران ایرانی از قطران تبریزی نظامی گنجوی و جلال‌الدین بلخی تا شهریار شعر ایرانی تا مستوره اردلان کردستانی و پژمان بختیاری و طالب آملی و حافظ و سعدی شیرازی و هزاران ادیب و سخنور تاریخ ادب فارسی نقش داشتند تا آنجا که به حق می‌توان ادعا کرد اگر گویش‌های محلی و منطقه‌ای ایران نمی‌بودند زبان فارسی نیز از ظرفیت کنونی برخوردار نمی‌شد و چنین شیرینی و حلاوتی نمی‌داشت.

با این حال یکی از دلایل تصویب نشدن طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور در مجلس مشخص نبودن موضع دولت نسبت به آن بود.

سید کاظم دلخوش اباتری معاون امور تقنینی معاونت امور مجلس ریاست‌جمهوری به‌عنوان نماینده دولت در مخالفت با طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور در صحن علنی مجلس گفت: اصل ۱۵ قانون اساسی اشکالاتی دارد، همچنین این طرح مغایر با اصل ۷۵ قانون اساسی است که نیاز به تامین نیرو برای تدریس زبان‌های مختلف قومی در کشور دارد و مغایر با جز ۳ ماده ۹ قانون‌گذاری رهبری محسوب می‌شود. این اصل مخالف اصل شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

پس از اظهارات دلخوش، شهرام دبیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور اعلام کرد: رئیس‌جمهور و دولت موافق تدریس ‎زبان مادری در مدارس هستند. طرح ارائه شده از طرف مجلس در مورد تدریس زبان مادری در هیئت دولت مورد بررسی قرار نگرفته و نماینده دولت بدون هماهنگی با آن مخالفت نموده و برداشت شخصی خود را بیان نموده است. این موضوع یکی از شعار‌های انتخاباتی رئیس‌جمهور محترم در دوره‌های مختلف بوده و در قانون اساسی هم مورد تاکید قرار گرفته است؛ لذا ضمن اعلام موافقت آقای دکتر پزشکیان، در صورت نیاز حاضر به ارائه لایحه فوریتی دولت بوده و از نمایندگان محترم هم درخواست تصویب این لایحه را داریم.

حراست از زبان‌های محلی در کنار زبان فارسی

مهدی اسماعیلی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره لزوم تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور گفت: اصل ۱۵ قانون اساسی تکلیف کرده که تدریس زبان محلی در کنار زبان رسمی ما که زبان فارسی است آزاد است.

نماینده مردم شهرستان‌های میانه و ترکمانچای در مجلس بیان کرد: بر این اساس با توجه به درخواست‌های مکرری که آحاد جامعه ما از قومیت‌های مختلف برای اجرایی شدن اصل ۱۵ قانون اساسی از نقاط مختلف کشور داشتند کمیسیون آموزش مجلس طرحی را برای اینکه اصل ۱۵ قانون اساسی اجرایی شود به صحن مجلس آورد و موافقین و مخالفین درباره آن صحبت کردند که کلیاتش به تصویب نرسید.

این نماینده مجلس اظهار کرد: آن چیزی که مهم بود این است که به هر حال زبان‌های محلی می‌توانند پتانسیل خوبی برای نشان دادن فرهنگ و تمدن کشورمان باشند، چون در کشورمان شاهد قومیت‌های مختلف هستیم و مردم با زبان‌ها و گویش‌های مختلفی که دارند با برادری و مهربانی در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و این یکی از نقاط قوت کشور ما بوده و فرهنگ و تمدن بالای ما را نشان می‌دهد.

اسماعیلی تاکید کرد: زبان مادری و زبان محلی یک ارزش است که اگر زبان مادری فراموش شود مردم آن منطقه در آینده به فراموشی سپرده خواهند شد و این اتفاق نباید بیفتد لذا برای ما زبان مادری و زبان محلی از اهمیت بالایی برخوردار است و ما ملزم هستیم که از زبان محلی و مادری که برای ما ارزش است در نقاط مختلف کشورمان از آن حراست کنیم و بی‌توجهی به این امر می‌تواند نسل آینده را دچار چالش کند و زبان مادری و زبان محلی را به کلی فراموش کنند.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تصریح کرد: یک عده از اجرایی نشدن اصل ۱۵ قانون اساسی سوءاستفاده می‌کنند و کشور را دچار التهاب می‌کنند که این مصوبه مجلس می‌توانست بهانه آنها را کم کند.

نماینده مردم شهرستان‌های میانه و ترکمانچای در مجلس گفت: هدف ما این بود که با این طرح یک درس دو واحدی به صورت اختیاری فقط برای آموزش ادبیات زبان‌های محلی طراحی شود و برابر قانون کادرسازی شود لذا از این جهت انتظار داشتیم که نمایندگان محترم به این مصوبه رای می‌دادند که مورد توجه قرار نگرفت.

این نماینده مجلس بیان کرد: هدف ما این بود که در دوره متوسطه دوم بود به‌عنوان یک درس اختیاری در کنار سایر دروس تدریس شود یعنی ما می‌خواستیم از این طریق به نوعی توجه به اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی را عملیاتی کنیم تا هم بهانه‌ها کم شود و هم از ادبیات و زبان‌های محلی به خوبی حفظ و حراست کنیم که این اتفاق نیفتاد البته با توضیحاتی که آقای قالیباف داد بعد از چند ماه این طرح را با هماهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس و از طریق شورای عالی انقلاب فرهنگی هماهنگی‌ها را انجام می‌دهیم و دوباره با آگاهی و با اطلاعات بیشتر به مجلس برمی‌گردانیم و امیدوارم بتوانیم این طرح را عملیاتی کنیم.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اظهار کرد: دلیل مخالفت نمایندگان این بود که می‌گفتند اجرای این طرح بار مالی دارد و قطعاً با اصل ۷۵ قانون اساسی مغایرت پیدا خواهد کرد و برخی دیگر هم می‌گفتند که شاید باعث اختلافات قومی و نژادی در کشور شود در صورتی که می‌توانست مدیریت شده باشد و هیچ اتفاق خاصی نمی‌افتاد، اما ان‌شاءلله با تدابیری که خواهد شد این طرح را با پختگی بیشتر به صحن مجلس می‌آوریم تا این اصل قانون اساسی هم به بدون اجرا نماند.

نباید زبان‌های محلی منقرض شوند

علیرضا منادی سفیدان رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور گفت: کمیسیون آموزش مکلف کرده بود که دولت این طرح را اجرا کند و قانون اساسی هم گفته می‌توان این طرح را اجرا کند البته شورای انقلاب فرهنگی ورود کرده و قانون تاسیس وزارت آموزش و پرورش این موضوع را دارد و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش هم به این موضوع پرداخته است.

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس اظهار کرد: ما باید این طرح را اجرا کنیم و زبان‌های محلی به‌عنوان یک میراث فرهنگی نباید منقرض شود و مصوبه کمیسیون آموزش در مجلس دو الی سه رای کم آورد و به‌دلیل اینکه تکلیف کرده بودیم با آن موافقت نشد لذا بعد از عید اصلاحات آن را انجام می‌دهیم و کار را آسان می‌کنیم تا رای بیاورد. شورای عالی انقلاب فرهنگی با این طرح مخالف نیست.

لزوم مشورت با شورای عالی انقلاب فرهنگی

محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی پس از رای نیاوردن طرح تدریس ادبیات زبان‌های محلی و قومی در مدارس کشور در صحن مجلس گفت: در توضیحات مخالفان کلیات طرح مذکور اشکالاتی از جنس مغایرت با قانون اساسی از جمله بخش‌هایی که تکلیف کرده بود، وارد بود.

رئیس قوه مقننه اظهار کرد: طرح مذکور اشکالات جدی داشت لذا توصیه‌ام به کمیسیون آموزش این است که حتما با شورای عالی انقلاب فرهنگی در این خصوص بررسی‌های دقیقتری را انجام بدهند، زیرا وقتی کلیات این طرح رأی نیاورده است، طبیعتاً تا شش ماه دیگر در دستورکار صحن نخواهد آمد.

رئیس مجلس بیان کرد: کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی به صورت دقیق با شورای عالی انقلاب فرهنگی این موضوع را دنبال کند تا طرحی کامل و جامع در این زمینه بیاورد و پس از آن مورد بررسی قرار بگیرد.

با توجه به اینکه اصل ۱۵ قانون اساسی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس در کنار زبان فارسی را آزاد گذاشته، باید برای جلوگیری از فراموش شدن برخی زبان‌های محلی اقدام عاجلی به عمل آورد تا این میراث غنی که حاصل تمدن بزرگ کشورمان است، حفظ شود.

حفظ میراث معنوی زبان‌های محلی و قومی در سایه ناهماهنگی دولتی‌ها!