به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، در سال‌های اخیر رژیم گیاه‌خواری به یکی از سبک‌های تغذیه‌ای پرطرفدار در سراسر جهان، از جمله ایران، تبدیل شده است. بسیاری از افراد به دلایل مختلف، از جمله حفظ سلامت، حمایت از محیط‌زیست و ملاحظات اخلاقی، مصرف گوشت و محصولات حیوانی را کاهش داده یا به‌طور کامل کنار گذاشته‌اند.

با این حال، این تغییر سبک زندگی چالش‌های خاص خود را نیز به همراه دارد. از یک سو، تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم گیاه‌خواری در صورت رعایت اصول تغذیه‌ای، می‌تواند به کاهش بیماری‌های مزمن کمک کند. از سوی دیگر، کمبود برخی مواد مغذی، موانع فرهنگی و اقتصادی از جمله مسائلی هستند که ممکن است پیروی از این رژیم را دشوار کنند.

رژیم گیاهخواری : از یک راهنمای مبتدی تا برنامه رژیم غذایی گیاهی - %

گیاه‌خواری؛ انتخابی سالم یا چالشی تغذیه‌ای؟

گیاه‌خواری به معنای حذف یا کاهش مصرف محصولات حیوانی است که در اشکال مختلفی از جمله وگان (کاملاً بدون محصولات حیوانی)، گیاه‌خواری لاکتو-اوو (مصرف تخم‌مرغ و لبنیات) و نیمه‌گیاه‌خواری دیده می‌شود. مطالعات علمی نشان داده است که این رژیم می‌تواند اثرات مثبتی بر سلامت فردی و محیط‌زیست داشته باشد، اما در صورت عدم برنامه‌ریزی مناسب، خطر کمبودهای تغذیه‌ای نیز وجود دارد.

مزایای رژیم گیاه‌خواری از نگاه علم تغذیه؛ بهبود سلامت قلب و عروق

افرادی که از رژیم گیاه‌خواری پیروی می‌کنند، معمولاً فشار خون پایین‌تری دارند و میزان کلسترول خون آن‌ها کمتر است. این امر به کاهش خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی و عروقی کمک می‌کند.

کنترل وزن و پیشگیری از دیابت

رژیم گیاه‌خواری که شامل مصرف فیبر بالا و چربی‌های سالم است، می‌تواند به کنترل وزن و کاهش مقاومت به انسولین کمک کند. بر اساس تحقیقات منتشرشده در مجله تغذیه بالینی، افرادی که رژیم‌های گیاهی دارند، در مقایسه با کسانی که گوشت مصرف می‌کنند، احتمال کمتری برای اضافه‌وزن و چاقی دارند.

کاهش التهاب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی

غذاهای گیاهی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی هستند که به کاهش التهاب بدن کمک کرده و خطر بیماری‌های مزمن را کاهش می‌دهند.

کمک به حفظ محیط‌زیست

بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، تولید محصولات دامی یکی از عوامل اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای، مصرف بالای آب و جنگل‌زدایی است. کاهش مصرف گوشت می‌تواند تأثیرات مخرب زیست‌محیطی را کاهش دهد.

غذاهای غنی از آهن ویژه رژیم گیاهخواری و وگان - فروشگاه آنلاین وگان کاکوتی

چالش‌های رژیم گیاه‌خواری در ایران؛ محدودیت در دسترسی به منابع غذایی متنوع

اگرچه در برخی شهرهای بزرگ محصولات گیاهی و جایگزین‌های پروتئین حیوانی در دسترس هستند، اما در مناطق کوچک‌تر یافتن این مواد غذایی دشوار است.

کمبود ویتامین B۱۲ و آهن

ویتامین B۱۲ تقریباً به‌طور کامل در محصولات حیوانی یافت می‌شود و کمبود آن می‌تواند باعث کم‌خونی و مشکلات عصبی شود. گیاه‌خواران باید از مکمل‌های غذایی و منابع غنی‌شده با B۱۲ مانند شیرهای گیاهی یا غلات صبحانه استفاده کنند.

عدم حمایت کافی از سوی نظام سلامت

بیمه‌های درمانی در ایران هنوز پوشش مناسبی برای مکمل‌های غذایی و خدمات مشاوره تغذیه‌ای مرتبط با رژیم‌های گیاهی ندارند. به گفته متخصصان، افزودن خدمات مشاوره تغذیه‌ای به فهرست پوشش بیمه‌ای می‌تواند به تشویق مردم به داشتن رژیم‌های سالم‌تر کمک کند.

راهکارهای پیشنهادی برای گسترش گیاه‌خواری در ایران

با توجه به روند رو به رشد گیاه‌خواری در سراسر جهان، انتظار می‌رود که در ایران نیز این سبک زندگی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. بسیاری از کشورها سیاست‌هایی را برای تشویق مردم به کاهش مصرف گوشت و جایگزینی آن با پروتئین‌های گیاهی اتخاذ کرده‌اند. به‌عنوان مثال، برخی کشورها مالیات بر گوشت را افزایش داده و در مقابل، از کشاورزی پایدار و تولید غذاهای گیاهی حمایت کرده‌اند.

در ایران نیز برخی رستوران‌ها گزینه‌های گیاهی بیشتری در منوی خود گنجانده‌اند و تولیدکنندگان داخلی به تولید محصولات گیاهی وگان روی آورده‌اند. با این حال، برای تبدیل گیاه‌خواری به یک انتخاب در دسترس برای همه، نیاز به حمایت‌های بیشتر از سوی دولت، صنعت غذا و رسانه‌ها وجود دارد.

نظر متخصصان تغذیه درباره گیاه‌خواری چیست؟

احمد اسماعیل‌زاده، مدیرکل دفتر تغذیه جامعه وزارت بهداشت، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر گفت: رژیم غذایی مبتنی بر میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و سایر منابع گیاهی برای سلامت بسیار مفید است، اما برای تأمین کامل نیازهای بدن، باید با مواد غذایی حیوانی تکمیل شود.

وی افزود: گیاهان بسیاری از مواد مغذی موردنیاز بدن را تأمین می‌کنند، اما در برخی موارد مانند پروتئین، کلسیم، آهن و روی دچار کمبود هستند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که رژیم گیاه‌خواری همراه با مصرف لبنیات و تخم‌مرغ باشد. این گروه که به لاکتو-اوو وجترین‌ها معروف هستند، معمولاً مشکلات تغذیه‌ای کمتری خواهند داشت.

رژیم گیاه خواری بله یا خیر؟

پوکی استخوان از عوارض رژیم وگان

اسماعیل‌زاده گفت: افرادی که گیاه‌خوار مطلق (وگان) هستند، در طولانی‌مدت ممکن است دچار تحلیل عضلات، پوکی استخوان و کمبودهای تغذیه‌ای شوند. این افراد باید از مکمل‌های پروتئینی، آهن و کلسیم استفاده کنند. در کودکان، رژیم گیاه‌خواری مطلق توصیه نمی‌شود، اما در بزرگسالان و سالمندان، در صورت مصرف مکمل‌ها، می‌تواند امکان‌پذیر باشد.

وی افزود: رژیم گیاه‌خواری طولانی‌مدت و بدون تأمین مناسب مواد مغذی می‌تواند منجر به افزایش کبد چرب، تحلیل عضلانی و کم‌خونی شود. متخصصان تغذیه در سراسر جهان گیاه‌خواری مطلق را به‌طور کلی توصیه نمی‌کنند، مگر در برخی بیماری‌ها مانند دیابت و بیماری‌های قلبی که البته در این موارد نیز باید مقدار کمی از منابع حیوانی در رژیم غذایی گنجانده شود.

بدون مشورت با متخصص تغذیه گیاه‌خوار نشوید

متخصصان تأکید دارند که گیاه‌خواران باید رژیم غذایی متعادلی داشته باشند تا دچار کمبودهای تغذیه‌ای نشوند. انواع رژیم‌های گیاه‌خواری شامل گیاه‌خواری مطلق (وگان)، لاکتو گیاه‌خواری، اوو گیاه‌خواری، لاکتو-اوو گیاه‌خواری و نیمه‌گیاه‌خواری است. در این میان، وگان‌ها صرفاً محصولات گیاهی مصرف می‌کنند و برخی از آن‌ها حتی غذاهای حرارت‌دیده را نیز کنار می‌گذارند.

انواع رژیم گیاه‌خواری

رژیم گیاه‌خواری در سال‌های اخیر به دلیل فواید سلامتی و زیست‌محیطی خود، طرفداران زیادی پیدا کرده است. این رژیم می‌تواند به کاهش بیماری‌های مزمن، کنترل وزن و حفظ محیط‌زیست کمک کند. با این حال، برای اجرای صحیح آن، نیاز به آگاهی و برنامه‌ریزی دقیق وجود دارد. فرهنگ‌سازی، افزایش آگاهی عمومی و حمایت‌های دولتی می‌تواند مسیر را برای گسترش رژیم‌های گیاهی در کشور هموارتر کرده و به بهبود سلامت جامعه و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی کمک کند.

به گزارش مهر؛ رژیم گیاه‌خواری در سال‌های اخیر به دلایل مختلفی از جمله فواید سلامت، حمایت از محیط‌زیست و ملاحظات اخلاقی، محبوبیت قابل توجهی پیدا کرده است. تحقیقات نشان داده‌اند که این رژیم، در صورت رعایت اصول علمی و تأمین نیازهای تغذیه‌ای، می‌تواند به کاهش بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت نوع ۲ و چاقی کمک کند. علاوه بر این، کاهش مصرف محصولات حیوانی می‌تواند تأثیرات زیست‌محیطی مثبتی داشته باشد.

با این حال، رژیم گیاه‌خواری بدون برنامه‌ریزی دقیق ممکن است چالش‌هایی را به همراه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین مسائل، کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین B۱۲، آهن، کلسیم و پروتئین‌های باکیفیت است که معمولاً در منابع حیوانی یافت می‌شوند. ازاین‌رو، افرادی که این رژیم را دنبال می‌کنند، باید نسبت به دریافت کافی این مواد از منابع گیاهی یا مکمل‌های غذایی اطمینان حاصل کنند. علاوه بر این، عدم آگاهی کافی درباره نحوه تغذیه صحیح می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند تحلیل عضلانی، کم‌خونی و پوکی استخوان شود.

رئیس دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان درگذشت