به گزارش خبرگزاری آنا، تاریخ علم مملو از رویداد‌های مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروز‌ها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 16 دی برابر با 5 ژانویه را ورق می‌زنیم.

***

موسسه واکسن‌ و سرم‌سازی رازی

۱۶ دی ۱۳۰۳ خورشیدی، مصطفی‌قلی بیات که پیشتر کشاورزی نوین ایران و دانشکده کشاورزی کرج را (که اکنون دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران خوانده می‌شود) بنیان گذاشته بود، موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی را تاسیس کرد. این موسسه در کنار انستیتو پاستور ایران از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین موسسه‌های فعال در زمینه پژوهش و تولید سرم و واکسن در ایران و خاورمیانه است که البته بیشتر در حوزه تولید سرم و واکسن دامی فعالیت می‌کند. هدف از راه‌اندازی این موسسه، پژوهش درباره راه‌های مبارزه با بیماری مهلک طاعون گاوی بود که با تلف‌کردن صد‌ها هزار راس گاو، حیات دامی کشور را تهدید کرده بود. پس‌از مدتی کوتاه با تولید و عرضه واکسن موثر علیه طاعون گاوی عصر جدیدی در مبارزه علیه بیماری‌های دامی در ایران پایه‌گذاری شد و در مدت کوتاهی پس‌از این موفقیت، تحقیق روی تولید انواع واکسن‌ها و سرم‌های مصرف پزشکی در دستور کار موسسه قرار گرفت. به‌طوری‌که درحال حاضر بیش‌از ۸۰ محصول و فراورده زیستی در این موسسه تولید می‌شود. در حوزه واکسن‌های انسانی، واکسن فلج‌اطفال از تولیدات این موسسه است که توانسته به ریشه‌کنی این بیماری در کشور کمک کند.

محمداسماعیل تشیّد

۱۶ دی ۱۳۹۰ خورشیدی، محمداسماعیل تشیّد از بنیانگذاران بیهوشی نوین ایران، درگذشت. او در نظام آموزشی ایران در بخش بیهوشی تغییراتی بنیادی ایجاد کرد که به آموزش نسل جدیدی از متخصصان بیهوشی در ایران انجامید. او در سال ۱۳۴۶ در نشریه تخصصی بی.‌جی‌.ای نتایج ابداع لوله بینی- اندوتراکئال را منتشر کرد. تشید پس‌از انجام پژوهش‌های کافی و تهیه تصاویر پرتونگاری، بااستفاده از میله مسی و واردکردن آن در لوله تراشه و سپس قرار دادن آن در یک دستگاه اتوکلاو توانست اولین لوله تراشه با قوس متفاوت را که به شکل حرف انگلیسی ‌S بود اختراع کند. لوله تراشه، لوله‌ای است در داخل نای قرار داده می‌شود و هدف آن ایجاد و حفظ راه هوایی مطمئن برای بیمار است تا تبادلات گازی او به درستی انجام شود. انواع مختلفی از این وسیله برای شرایط مختلف وجود دارد. ابداع نوع خاصی از تیغه لارنگوسکوپ و ساخت آن توسط کشور آلمان، ابداع شکل خاصی از دریچه در سیستم جکسون‌رایز که در نشریه MEJ منتشر شد.‌ ابداع داروی پتیزوسین که ترکیبی از پتدین (۱۲ سی‌سی)، پنتازوسین (۲ سی‌سی) و پرفنازین (۴ سی‌سی) بود و در مجله بیهوشی انگلستان منتشر شد، تهیه و تنظیم برنامه گردشی رزیدنت‌های بیهوشی، پایه‌گذاری جلسات ماهانه متخصصین بیهوشی، تخصیص یک شماره از مجله MEJ برای مقالات متخصصان ایرانی، افتتاح بخش ریکاوری برای اولین‌بار در ایران و برنامه‌ریزی برای تاسیس آی‌سی‌یو در ایران از دیگر خدمات و دستاوردهای محمداسماعیل تشیّد است.

کشف سیاره کوتوله اریس

۵ ژانویه ۲۰۰۵ خورشیدی برابر با 16 دی ۱۳۸۳ خورشیدی، دومین سیاره کوتوله بزرگ منظومه خورشیدی، اریس، بر‌اساس تصاویر گرفته‌شده در ۲۱ اکتبر ۲۰۰۳ کشف شد. اریس، حدود سه‌برابر دورتر از پلوتو به دور خورشید می‌چرخد. ابتدا، اریس کمی بزرگ‌تر از پلوتون به‌نظر می‌رسید و برای مدتی به‌عنوان گزینه‌ای برای نامزدی سیاره دهم مد نظر قرار گرفته شد. باوجوداین، در ۲۰۰۶، اتحادیه بین‌المللی نجوم (IAU) تعریف دقیقی از سیاره را به تصویب رساند و درحال‌حاضر، اریس و پلوتو هر دو به‌عنوان «سیاره‌های کوتوله» طبقه‌بندی می‌شوند. هر دوی این اجرام ‌کمی کوچک‌تر از ماه هستند. سیاره کوتوله اریس نامش را از ایزدبانوی اختلاف و نزاع یونان باستان گرفته ‌است.

ریشه‌کنی بین‌المللی فلج اطفال

۵ ژانویه ۲۰۰۰ میلادی برابر با 16 دی ۱۳۷۸ خورشیدی، سازمان جهانی بهداشت (WHO) مرحله نهایی ابتکار عمل جهانی برای ریشه‌کنی فلج اطفال را اعلام کرد و اواخر همان‌سال اعلام شد که فلج اطفال در ۳۷ کشور غربی اقیانوس آرام ازجمله چین و استرالیا به‌طور رسمی حذف شده است. اما باوجود ریشه‌کنی سال ۲۰۰۰، شیوع این بیماری در چین در سپتامبر ۲۰۱۱ تایید شد که شامل یک سویه رایج در پاکستان بود. در ایران هم براساس همین برنامه واکسیناسیون از ۲۰ سال پیش تاکنون موارد ابتلا به این بیماری به صفر رسیده است. باوجوداین، باتوجه به سویه‌های فعال فلج اطفال در کشورهای همسایه، پیش‌گیری از این بیماری همچنان در واکسیناسیون در ایران اجرا می‌شود.

ایمی جانسون

۵ ژانویه ۱۹۴۱ میلادی برابر با 16 دی ۱۳۱۹ خورشیدی، ایمی جانسون، هوانورد بریتانیایی درگذشت. جانسون در ۱۹۳۰ برای اولین‌بار در نتیجه تلاش‌هایش برای ثبت رکورد پرواز انفرادی از لندن به داروین استرالیا به شهرت رسید، اگرچه او این رکورد را به‌دلیل سه روز تاخیر از دست داد.

او در ۱۹۲۸ پرواز را آغاز کرد و هم‌زمان استعدادش را در امور مکانیک نشان داد. تا ۱۹۳۰ او هم به‌عنوان خلبان و هم به‌عنوان مهندس واجد شرایط بود. جانسون با پرواز با هواپیمای ملخ‌دار، قصد داشت رکورد برت هینکلر را برای پرواز به استرالیا شکست دهد. اگرچه او رکورد را شکست نداد، اما به استرالیا رسید و به‌عنوان قهرمان مورد استقبال قرار گرفت. او اولین زنی بود که به این سفر رفت. دیلی‌میل به او جایزه ۱۰هزار پوندی داد. جانسون پروازهای طولانی مدت دیگری انجام داد. در حالی که در ۵ ژانویه ۱۹۴۱ هنگامی که ایمی با یک فروند هواپیمای آر. اسپید آکسفورد از بلک‌پول سوی پایگاهی هوایی در نزدیکی آکسفورد پرواز می‌کرد به‌دلیل بدی آب‌و‌هوا از مسیر اصلی منحرف شد و پس‌از اتمام سوخت هواپیما در دلتای رود تیمز سقوط کرد.

کینگ سی. ژیلت

۵ ژانویه ۱۸۵۵ میلادی برابر با 16 دی ۱۲۳۳ خورشیدی، کینگ سی.‌ ژیلت مخترع آمریکایی به‌دنیا آمد. ژیلت همان کسی است که تیغ ریش‌تراشی ایمن با تیغه‌های یک‌بارمصرف را اختراع و تولید کرد. پس‌از تلاش‌های مداوم برای اختراع چیزی که همه از آن استفاده کنند، تا ۱۸۹۵ او یک نسخه ابتدایی از تیغ یک‌بارمصرف را تولید کرد اما برای اصلاح اختراعش هنوز ۶ سال دیگر زمان نیاز بود. و سرانجام در ۱۵ نوامبر ۱۹۰۴ او حق اختراع ایالات‌متحده را برای ایده‌اش ثبت کرد و شرکت تیغ ایمن ژیلت را در بوستون، ماساچوست، برای ساخت تیغ‌هایی که امروزه به‌طور عمومی با نام او «ژیلت» شناخته می‌شوند تاسیس کرد. در ۱۹۰۳، او ۱۶۸ تیغ فروخت، اما در سال بعد رقم فروشش به ۹۰هزار و سال بعد از آن به بیش‌از ۱۲میلیون تیغ رسید.

انتهای پیام/

۱۳ دی در دنیای علم چه خبر؟