نشست هماهنگی و آغاز فرآیند طرح «دستیار هوش مصنوعی کابینه دولت»، با حضور حسین افشین، معاون علمی رییس‌جمهور و جمعی از معاونین پژوهش و فناوری دانشگاه‌های منتخب این طرح، ظهر امروز چهارشنبه دهم بهمن ماه ۱۴۰۳ در محل معاونت علمی برگزار شد.

آغاز فرآیند تخصیص اعتبار پروژه‌های هوش مصنوعی از امروز

معاون علمی رییس‌جمهور، با اعلام آغاز فرآیند حمایت از طرح‌های منتخب دستیار هوش مصنوعی دانشگاه‌ها، گفت: فرآیند بررسی طرح‌های پیشنهادی دانشگاه‌ها، توسط یک تیم تخصصی انجام شد و تعدادی از دانشگاه‌های منتخب، عهده‌دار پیاده‌سازی و اجرای طرح دستیار ویژه هوش مصنوعی برای دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها، خواهند بود. طرح‌های منتخب، پس از بارگذاری در سامانه خدمت معاونت علمی و تأیید نهایی، در مسیر دریافت حمایت قرار می‌گیرند و ظرف کم‌تر از یک هفته، حمایت مصوب تخصیص داده خواهد شد.

افشین، در خصوص دستگاه‌های اجرایی دولت که با کمک دانشگاه‌ها از دستیار هوش مصنوعی برخوردار خواهند شد، افزود: در این مرحله، طرح ایجاد و توسعه دستیار هوش مصنوعی وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، میراث فرهنگی و گردشگری، ارتباطات و فناوری اطلاعات، نفت، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست، توسط دانشگاه‌های برجسته و منتخب، دنبال می‌شود.

رییس بنیاد ملی نخبگان، با اشاره به آمادگی معاونت علمی، برای بررسی و حمایت طرح‌های پیشنهادی برای سایر دستگاه‌های دولت گفت: برای تعدادی از دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها، امکان دسترسی به داده‌ها و تعریف دستیار هوش مصنوعی، دست‌کم در این برهه زمانی امکان‌پذیر نیست. اما وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هایی که دانشگاه‌ها برایشان طرحی ارائه نکرده‌اند، آمادگی دریافت طرح و حمایت اجرای دستیار هوش مصنوعی برای آنان وجود دارد.

افشین، افزود: از تعریف پروژه‌های قوی و اجرایی دستیار هوش مصنوعی برای وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی، کار و رفاه اجتماعی، علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش، ورزش و جوانان و وزارت کشور حمایت می‌کنیم و دانشگاه‌هایی که در حال حاضر یک پروژه در حال اجرا در دست دارند نیز می‌توانند برای اجرای این پروژه در یک دستگاه یا وزارتخانه دیگر، طرح‌هایشان را ارسال کنند.

معاون علمی رییس‌جمهور، اعلام کرد: دانشگاه‌های منتخبی که طرح آنها مورد تایید اولیه قرار گرفته است، حداکثر تا دوشنبه ۱۵ بهمن‌ماه سال جاری، فرصت دارند این طرح را در سامانه خدمت معاونت علمی بارگزاری کنند.

وی با بیان این‌که پروژه‌های دستیار هوش مصنوعی از زمان تصویب حمایت، حداکثر شش ماه برای رسیدن به مرحله اجرا فرصت دارند، خاطرنشان کرد: در فرآیند بررسی طرح‌ها، تمام بخش‌ها و اجزای هر طرح، به صورت دقیق مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس این ارزیابی، مبلغ حمایت از طرح‌ها توافق شده است. این میزان بر اساس ماهیت طرح و ویژگی‌های آن از ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان خواهد بود.

حمایت از نقش آفرینی دانش‌بنیان‌ها در اجرای پروژه دستیار هوش مصنوعی

معاون علمی رییس‌جمهور، از آمادگی برای حمایت از طرح‌های شرکت‌های دانش‌بنیان خبر داد و گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان از توانمندی و آمادگی حضور در این پروژه برخوردارند، اما اولویت حمایت در این مرحله، به دانشگاه‌ها داده شده است و در ادامه، از نقش‌آفرینی شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در این پروژه حمایت خواهد شد.

افشین، در خصوص اجرای پروژه‌های بزرگ در سایر حوزه‌های فناوری همچون کوانتوم، افزود: آموزش یک میلیون دانش‌آموز از مقطع ابتدایی تا پانزده سالگی در حوزه هوش مصنوعی، در کنار حمایت از استادانی که برای آموزش هوش‌مصنوعی سرفصل تعریف کنند، از گام‌هایی به شمار می‌رود که معاونت علمی برای حمایت از تربیت نیروی انسانی در این حوزه برداشته است. این فرآیند، مهرماه سال آینده نیز تکرار خواهد شد. همچنین در بخش کوانتوم نیز این حمایت تعریف خواهد شد چراکه در فناوری‌های نوظهور همچون کوانتوم هم به دنبال ایجاد تحول در تربیت نیروی انسانی، ایجاد آزمایشگاه‌ها و زیرساخت‌های تحول‌آفرین هستیم.

ضرورت توسعه فناورانه حکمرانی دولت

معاون علمی رییس‌جمهور، هدف از توسعه دستیار هوش مصنوعی ویژه هریک از وزراتخانه‌ها را آغاز نهضت استفاده از فناوری هوش مصنوعی در عرصه‌های مختلف از جمله حکمرانی دانست و بیان کرد: توسعه دستیار هوش مصنوعی وزارتخانه‌ها، آغاز مسیر و شکل‌دهنده نهضتی است که عرصه‌های مختلف از حکمرانی تا مردم را برای حمایت، توسعه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های فناوری هوش مصنوعی، همراه می‌کند.

افشین تأکید کرد: فرآیند توسعه فناوری‌ها از جمله هوش مصنوعی، با پویایی بالا و شتاب قابل توجهی رو به جلو حرکت می‌کند و نباید از این روند عقب بمانیم. بنابراین، توسعه دستیار هوش مصنوعی، آغازگر این مسیر است و به دنبال پیمودن گام‌های بلندتری در این حوزه هستیم. گام‌هایی که می‌توانند پیش‌برنده ایران در توسعه هوش مصنوعی باشد و نام کشورمان را به عنوان بازیگر کلیدی این حوزه، در ابعاد بین‌المللی مطرح کند.

«دستیار هوش مصنوعی» کمک‌کار وزارتخانه‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلان

معاون علمی رییس‌جمهور تصریح کرد: تلاش کردیم که این ابزار‌ها را در دولت توسعه دهیم و این نیاز را در دولت ایجاد کنیم. در توسعه این ابزارها، برای هر وزارتخانه، یک دانشگاه مجزا در نظر گرفته شد تا فضای رقابت و تنوع در محصول نهایی ایجاد شود. انتخاب دانشگاه‌ها، با نظر وزارتخانه‌ها و ناظر به تخصص و توانمندی هر دانشگاه در حوزه‌ای خاص همراه بود.

وی افزود: بر اساس ارزیابی‌های تیم تخصصی، یکی از دانشگاه‌ها برای اجرای پروژه دستیار هوش مصنوعی دو وزارتخانه انتخاب شده است. با وجود این که دو دانشگاه برای یک وزارتخانه انتخاب نشد، اما از تشکیل کنسرسیومی توسط دو یا چند دانشگاه و آمادگی برای پیشبرد کار دستیار یک یا چند وزارتخانه در قالب همکاری مشترک، استقبال می‌کنیم. اما این کار، باید با همکاری و تعامل خود دانشگاه‌ها، صورت بپذیرد.

افشین، مهم‌ترین نقش دستیار هوش مصنوعی را کمک به وزرا برای تصمیم‌گیری و شناخت و ارزیابی پیامد‌های تصمیم اتخاذ شده، دانست و گفت: وزیری که در حوزه‌ای کلان می‌خواهد تصمیمی را اجرا کند، از تمام داده‌ها برخوردار نیست و بالطبع، از پیامد‌ها و تبعات آن تصمیم در کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت آگاه نیست. دستیار هوش مصنوعی مختص هر حوزه وزارتی، کمک می‌کند تا با بهره‌گیری از داده‌های انبوه آن حوزه، نتایج و پیامد‌های یک تصمیم خاص، روشن شود. با بهره‌گیری از منابع و ارزیابی ظرفیت‌های موجود می‌توان ظرفیت‌ها و محدودیت‌های اجرایی، قانونی، اقتصادی، اخلاقی و سایر پیامد‌ها را شناخت و مسیر پیش روی آن حوزه را بهتر ترسیم کرد.

معاون علمی رییس‌جمهور بیان کرد: انتظار از دستیار هوش مصنوعی این است که علاوه در کمک به وزیر در اتخاذ تصمیم بهتر، به عنوان دستیار دولت در پیشبرد روند‌ها و حرکت در مسیر پیشرفت، نقش‌آفرینی اثرگذاری داشته باشند.

افشین با بیان این‌که معاونت علمی در فرآیند تعامل دانشگاه و وزارتخانه‌ها، تسهیل‌گری‌های لازم را انجام خواهد داد، افزود: تعامل دانشگاه با وزارتخانه، می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌ها و تعاملات آتی شده و مسیر همکاری‌های بعدی بین این دو را هموار کند.

معاون علمی رییس‌جمهور با اشاره به معرفی نمایندگان وزارتخانه و دانشگاه به یکدیگر برای پیشبرد پروژه دستیار هوش مصنوعی، تصریح کرد: تیمی از معاونت نیز موظف شده است که تسهیل‌گری‌های لازم را در تعامل با هر وزارتخانه انجام دهد.

اجرای دستیار هوش مصنوعی توسط دانشگاه‌ها و تسهیل‌گری معاونت علمی

معاون علمی رییس‌جمهور، در این نشست با اشاره به این‌که تعیین تیم اجرایی، راهبری و راهبرد‌های پروژه‌های دستیار هوش مصنوعی وزرا توسط دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد و معاونت علمی، به صورت مستقیم از یک استاد حمایت نمی‌کند، خاطرنشان کرد: دانشگاه، راهبر و تعیین‌کننده مسیر حرکتی پروژه خواهد بود و معاونت علمی در تعیین اعضای تیم دخالتی نخواهد داشت. در این طرح، فضایی فراهم شده است که دانشگاه‌های بیش‌تری به موضوع طراحی دستیار هوش مصنوعی وزرا ورود پیدا کنند.

افشین، با تأکید بر این‌که رویکرد معاونت علمی، در حمایت از پروژه‌ها، تقسیم یکسان حمایت‌ها نیست و طرح‌های پیشتاز و دارای ویژگی‌های پیش‌برندگی حمایت خواهند شد، افزود: پروژه‌هایی از جنس دستیار هوش مصنوعی، باید پویا و جلوتر از روند جاری باشند؛ حمایت از طرح‌های این‌چنینی از سوی معاونت علمی، متناسب با پیشرو بودن طرح‌ها، پویایی و سرعت پیشرفت آنها است. تیم‌ها به هر میزان که جلوتر باشند، بیش‌تر حمایت خواهند شد.

حمایت معاونت علمی از پژوهش‌ها از مسیر بنیاد ملی علم ایران

رییس بنیاد ملی نخبگان، با اشاره به حمایت معاونت علمی از پژوهش‌ها، در قالب فراخوان‌ها و طرح‌های حمایتی بنیاد ملی علم ایران، گفت: تمرکز و یکپارچکی حمایت از پایان‌نامه‌ها، پژوهش‌ها و ایده‌های علمی نوآورانه بر بستر بنیاد ملی علم ایران، ضمن ایجاد شفافیت، سرعت بررسی و تخصیص حمایت به طرح‌های واجد شرایط و در نهایت، پیشبرد اثربخش‌تر ایده‌های پژوهشی و فناورانه را محقق می‌کند.

افشین، با بیان این‌که در قالب حمایت بنیاد ملی علم ایران از پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌ها، سهم و تعداد طرح‌های حمایت شده از هر دانشگاه، به طور شفاف و دقیق قابل مشاهده است، افزود: بنیاد ملی علم ایران، در سه شکل ارائه طرح از سوی اساتید، شرکت در فراخوان‌ها و پایان‌نامه، از طرح‌های پژوهشی حمایت می‌کند. طرح‌های پژوهشی اگر در ذیل شش حوزه پیشران فناوری اعلام شده باشند، از حمایت دو تا سه برابری در قالب پژوهانه، برخوردار خواهند شد.

ایجاد الگوی حمایت از بازارگاه‌ها و سکوی ملی هوش مصنوعی

افشین، با اشاره به این‌که ترویج و برندسازی الگو و پلتفرم بومی هوش مصنوعی، نیازمند نقش‌آفرینی دانشگاهیان و پژوهشگران کشور است، گفت: در توسعه، الگوسازی و تبدیل پلتفرم ملی هوش مصنوعی، خلاقیت و نوآوری دانشگاهیان، نقشی راهبردی ایفا می‌کند و حضور آنان در این پلتفرم، در جهانی شدن سکوی هوش مصنوعی کشورمان، حائز اهمیت خواهد بود. معاونت علمی، حمایت از پژوهش‌های هوش مصنوعی را بر پژوهش‌هایی که در سکوی ملی هوش مصنوعی شکل بگیرند، متمرکز می‌کند.

وی با تأکید بر این‌که سکوی بومی هوش مصنوعی که با هم‌افزایی و هم‌فکری جامعه دانشگاهی و فناور کشور شکل‌گرفته، باید توسط همه بخش‌ها حمایت شود، ادامه داد: حمایت از پژوهش‌های هوش مصنوعی مبتنی بر دیگر پلتفرم‌ها، تا اجرای کامل سکوی ملی هوش مصنوعی، ادامه خواهد داشت، اما با هدف فرهنگ‌سازی و ترغیب پژوهشگران به استفاده از پلتفرم بومی، به زودی پژوهانه و حمایت‌ها، معطوف و متمرکز بر پژوهش‌های متکی به پلتفرم بومی خواهد بود.

حمایت از شکل‌گیری مدل بومی هوش مصنوعی در کشور

معاون علمی رییس‌جمهور، با تأکید بر ضرورت جبران عقب‌ماندگی‌ها در توسعه مدل‌های بومی هوش مصنوعی و هم‌گامی با حرکت شتابان دنیا در توسعه این فناوری، بیان کرد: فناوری هوش مصنوعی پیشینه‌ای بیش از دو دهه‌ای دارد، اما توسعه این فناوری، از سال ۲۰۱۰ به این سو، شتابی فزاینده یافته است. متأسفانه، حرکت ما در توسعه این فناوری، با روند جهانی هم‌راستا نبوده است و امروز کاستی‌ها و عقب‌ماندگی‌هایی در این عرصه داریم که باید در صدد جبران آنها باشیم.

افشین، با اشاره به این‌که ایران، در حوزه مدل بومی و نیروی انسانی دارای مزیت‌هایی است و باید به کمک مزیت‌های بومی و خلاقیت نیروی انسانی، خلأ‌های این حوزه جبران شود افزود: باید محدودیت‌های ما با تکیه به مدل‌های نوآورانه و مزیت‎های نسبی و بومی جبران شود. تلاش می‌کنیم در قالب فراخوان‌های حمایتی ایده‌های نوآورانه‌ای را که بتوانند به استفاده از ویژگی‌های اختصاصی و تعریف مدل بومی ما با عملکرد و بازدهی بهتر، کمک کنند مورد حمایت قرار دهیم. در همین راستا به طور جدی و مستمر پیگیر روند پیشبرد پروژه‌های هوش مصنوعی به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی هستیم.

منبع: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

پیشتازی «امیلیا پرز» در فهرست نامزدهای گلدن گلوب ۲۰۲۵