باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی محسنی - حمزه اولیازاده، مسئول نمایشگاه عکس «چنگ دل»، در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، از هدف ثبت تصاویر عاشورایی در استهبان و انعکاس این فرهنگ در قالب هنر عکاسی گفت. او بر جایگاه هنر به عنوان رسانه‌ای برای انتقال آیین‌های مذهبی تأکید کرد و افزود: این نمایشگاه، تلاشی برای ثبت لحظات ناب عزاداری و حفظ ارزش‌های فرهنگی است.

نغمه‌ای از دل تاریخ؛ روایت هنر در آیین‌های عاشورایی

حمزه اولیازاده در ابتدای سخنان خود با اشاره به پیشینه عکاسی از آیین‌های مذهبی گفت: «پروژه ثبت آیین‌های عاشورایی، بیش از ۱۵ سال است که توسط خانه عکاسان جوان دنبال می‌شود. در این سال‌ها، ما به شهرهای مختلف سفر کرده‌ایم تا فرهنگ عزاداری و باورهای مردم را از نزدیک مشاهده و ثبت کنیم. نمایشگاه «چنگ دل» نیز حاصل سفر اخیر ما به استهبان است که به دعوت یکی از بزرگان این منطقه انجام شد.»

او افزود: «آیین‌های استهبان، با سنت‌هایی چون چک‌چکو، نخل‌گردانی و سینه‌زنی‌های خاص، فضایی متفاوت از عزاداری را به نمایش می‌گذارد. این آیین‌ها، جلوه‌هایی ناب از عشق به سیدالشهدا (ع) هستند که مردم این منطقه با آن پیوند عمیقی دارند.»

چنگ دل؛ استعاره‌ای از حس و نوا

اولیازاده درباره انتخاب نام «چنگ دل» برای این نمایشگاه گفت: «چنگ، سازی کهن است که نغمه‌های درونی انسان را بیان می‌کند. ما این نام را به عنوان استعاره‌ای از احساسی که در دل عزاداران جاری است، انتخاب کردیم. این عنوان، هم به نوای عزاداری‌ها و هم به احساسات عمیق مردم اشاره دارد.»

او ادامه داد: «یکی از تأثیرگذارترین لحظات نمایشگاه، زمانی بود که بازدیدکنندگان با دیدن تصاویر، خاطرات خود از این آیین‌ها را بازگو می‌کردند. بسیاری از آن‌ها معتقد بودند که تصاویر، حس زنده بودن مراسم را به خوبی منتقل کرده است.»

قاب‌هایی از راز و نیاز؛ نور، سایه و اشک

مسئول نمایشگاه «چنگ دل» به جزئیات عکس‌های نمایشگاه پرداخت و گفت: «تصاویر این مجموعه، شامل لحظات ناب عزاداری از زاویه‌ای متفاوت است؛ از انعکاس نور بر پرچم‌های سبز حسینی گرفته تا اشک‌های جاری بر صورت پیرغلامان عزاداری.»

او افزود: «در یکی از عکس‌ها، جمعیتی را می‌بینید که در سکوتی عمیق، به چارچوب‌گردانی خیره شده‌اند. این لحظات نشان می‌دهد که آیین‌های عاشورایی تنها مراسمی مذهبی نیستند، بلکه پیوندی عمیق با روح و جان مردم دارند.»

بازتاب فرهنگ در قاب تصویر؛ استقبال پرشور مردم

اولیازاده استقبال مردم از نمایشگاه را بی‌نظیر توصیف کرد و گفت: «بازدیدکنندگان این نمایشگاه از گروه‌های سنی مختلف بودند. بسیاری از آن‌ها به دنبال کشف ریشه‌های فرهنگی آیین‌های مذهبی بودند و این ارتباط عمیق، نشان‌دهنده نیاز به حفظ این سنت‌هاست.»

او اضافه کرد: «ما بازخوردهای مثبتی از بازدیدکنندگان دریافت کردیم. برخی پیشنهاد دادند این نمایشگاه به مناطق دیگری نیز منتقل شود تا افراد بیشتری بتوانند با این آیین‌ها آشنا شوند.»

از عکس تا مستند؛ گامی به سوی آینده

اولیازاده درباره برنامه‌های آینده این پروژه توضیح داد: «در سال‌های آینده، قصد داریم این پروژه را به صورت مستندهای تصویری و ویدئویی ادامه دهیم. ثبت این آیین‌ها در قالب فیلم می‌تواند عمق بیشتری به روایت‌ها بدهد و ارتباط قوی‌تری با مخاطبان برقرار کند.»

او افزود: «یکی از حسرت‌های ما این است که چرا در سال‌های گذشته از برخی آیین‌ها فیلمی ثبت نکردیم. اما تلاش داریم این نقص را در آینده جبران کنیم.»

هنر، زبان مشترک احساس و ایمان

مسئول نمایشگاه «چنگ دل» در پایان سخنان خود به نقش هنر در انتقال مفاهیم مذهبی اشاره کرد و گفت: «هنر عکاسی، زبانی است که بدون نیاز به کلام، احساسات و پیام‌ها را منتقل می‌کند. ما در این نمایشگاه تلاش کردیم تا با ثبت لحظات ناب عزاداری، این پیام را به نسل‌های آینده برسانیم.»

او در پایان تأکید کرد: «نمایشگاه «چنگ دل» تنها آغاز راه است. ما به دنبال آن هستیم که با گسترش این پروژه، فرهنگ و آیین‌های مذهبی را به شکلی ماندگار ثبت کنیم تا آیندگان بتوانند با این میراث معنوی آشنا شوند.»

آیین چارچوب‌گردانی و چک‌چکو در استهبان؛ نمایش شکوه عزاداری عاشورایی

مهدی پالیزگیر از جلوه‌های بی‌نظیر آیین‌های عاشورایی استهبان، از چارچوب‌گردانی تا چک‌چکو، می‌گوید؛ روایت تصاویری که التهاب، هیجان و باورهای مردم را به قاب تصویر می‌کشند.

مهدی پالیزگیر، از عکاسان و پژوهشگران حوزه آیین‌های عاشورایی، در گفت‌وگو با با باشگاه خبرنگاران جوان، به بررسی جلوه‌های هنری و مفهومی عزاداری سنتی استهبان پرداخت. او با اشاره به تکنیک‌های ویژه ثبت لحظات، تأکید کرد که این تصاویر توانسته‌اند روح حماسی و مذهبی این مراسم را به تصویر بکشند. پالیزگیر با مرور آیین‌های چارچوب‌گردانی و چک‌چکو، بر اهمیت ثبت این فرهنگ در قالب هنر تأکید کرد.

چارچو‌گردانی؛ نمادی از حرکت، تعادل و باور

پالیزگیر در ابتدای سخنانش به آیین چارچوب‌گردانی اشاره کرد و گفت: «چارچوگردانی از آیین‌های خاص عزاداری در استهبان است که با حمل چارچوبی سنگین توسط سادات انجام می‌شود. این چارچوب، نماد باورهای مذهبی و اتحاد مردم در عزای امام حسین (ع) است.»

او با اشاره به نحوه حرکت چارچوب توضیح داد: «در زیر این چارچوب، چهار نفر قرار می‌گیرند و وزن سنگین آن را تحمل می‌کنند. با توجه به سرعت بالای حرکت و چرخش، گروهی از مردم مسیر را خالی می‌کنند تا خطری عزاداران را تهدید نکند.»

تصویرهایی با ضرباهنگ حرکت و هیجان

پالیزگیر به تکنیک‌های عکاسی استفاده‌شده در نمایشگاه اشاره کرد و افزود: «تصاویری که با تکنیک پن گرفته شده‌اند، حرکت سریع چارچوب و التهاب جمعیت را به نمایش گذاشته‌اند. این عکس‌ها نه‌تنها حرکت فیزیکی چارچوب، بلکه هیجان روحی عزاداران را به تصویر کشیده‌اند.»

او ادامه داد: «کنترل جمعیت و حفظ تعادل چارچو توسط افراد روی پایه‌ها، به زیبایی در عکس‌ها ثبت شده است. این کنترل دقیق و هماهنگی، به نوعی بیانگر نظم و باور عمیق مردم به این آیین‌ها است.»

چک‌چکو؛ نغمه‌ای از گذشته تا حال

پالیزگیر درباره آیین چک‌چکو گفت: «چک‌چکو آیینی است که با دو چوب اجرا می‌شود و صدایی شبیه چکاچک شمشیرها و سم اسب‌ها در روز عاشورا را تداعی می‌کند. این مراسم عصر عاشورا، از ساعت چهار تا اذان مغرب اجرا می‌شود.»

او اضافه کرد: «در این آیین، حلقه‌هایی از عزاداران تشکیل می‌شود و با ملودی مداحی، فضایی سرشار از شور و اندوه خلق می‌شود. تصاویر ثبت‌شده از این مراسم، توانسته‌اند هیجان و احساسات حاضرین را به خوبی منعکس کنند.»

روایت لحظات ناب؛ از التهاب تا سکون

پالیزگیر به تفاوت حالات احساسی در تصاویر اشاره کرد و گفت: «در برخی عکس‌ها، استرس و اضطراب شب عاشورا به وضوح دیده می‌شود. این اضطراب در چهره‌ها و پرچم‌های در تلاطم ثبت شده است. در مقابل، تصاویر عصر عاشورا آرامشی خاص را نمایش می‌دهند که گویی پس از واقعه، همه‌چیز به سکون رسیده است.»

او با اشاره به تصاویر استاد حمزه اولیازاده افزود: «تصویر پرچمی که عصر عاشورا در سکون قرار دارد، دقیقاً این تغییر حالت را نشان می‌دهد. این تضاد بین اضطراب شب عاشورا و آرامش عصر آن، پیام عمیقی را به مخاطب منتقل می‌کند.»

نور و سایه‌ها؛ هنر در ثبت لحظات

پالیزگیر درباره عکس‌های دیگر نمایشگاه گفت: «در یکی از تصاویر، نوری که از پشت سوژه می‌تابد، حالتی معنوی به عزاداری می‌دهد. این نور و سایه‌ها به‌نوعی باور و ایمان حاضرین را نشان می‌دهد.»

او اضافه کرد: «تکنیک‌های مختلف مانند ثابت نگه‌داشتن پس‌زمینه و نمایش حرکت سوژه، توانسته‌اند هیجان و تحرک عزاداری را به تصویر بکشند. این تکنیک‌ها به مخاطب اجازه می‌دهند تا احساس واقعی آن لحظات را تجربه کند.»

چک‌چکو؛ صدای تاریخ در قاب تصویر

پالیزگیر به تصویر دیگری اشاره کرد و گفت: «عکس مربوط به چک‌چکو، موج خاصی از هیجان و حرکت را نمایش می‌دهد. در این عکس، همه افراد در هماهنگی کامل هستند و تصویر، اوج احساسات حاضرین را منعکس می‌کند.»

او افزود: «این آیین، نه‌تنها صدای تاریخ را تداعی می‌کند، بلکه یادآور وفاداری به شهدای کربلاست. عکس‌ها توانسته‌اند این حس را به خوبی منتقل کنند.»

هنر، پلی میان گذشته و آینده

پالیزگیر در پایان سخنانش تأکید کرد: «ثبت این آیین‌ها در قالب عکس و فیلم، راهی برای حفظ فرهنگ و انتقال آن به نسل‌های آینده است. این تصاویر نه‌تنها هنر، بلکه تاریخ و ایمان مردم را روایت می‌کنند.»

او ادامه داد: «ما امیدواریم با ادامه این پروژه، بتوانیم آیین‌های مذهبی را به عنوان بخشی از میراث معنوی حفظ کنیم. این نمایشگاه، تنها آغاز راه است و برنامه‌های آینده ما شامل تولید مستندهای تصویری خواهد بود.»

بازتاب باورهای مذهبی در هنر آیینی

مهدی پالیزگیر در ادامه سخنانش با اشاره به اهمیت ثبت آیین‌های مذهبی گفت:

«این تصاویر تنها یک ثبت بصری نیستند؛ بلکه روایتی از باورها، احساسات و هویت مذهبی مردم است. از لحظه ورود چارچوب تا چک‌چکو، هر تصویر حامل پیام خاصی است که مخاطب را به عمق واقعه عاشورا می‌برد.»

او درباره نقش عکاسان در این مستندنگاری افزود: «عکاسان با استفاده از تکنیک‌های ویژه مانند بازی با نور، ترکیب‌بندی‌های متنوع و ثبت حرکات سریع، موفق شده‌اند لحظات تأثیرگذار این مراسم را جاودانه کنند. این هنر، فراتر از نمایش یک آیین، به نوعی زبان مشترک برای انتقال فرهنگ و ارزش‌های مذهبی است.»

نقش بانوان در آیین‌های عاشورایی

پالیزگیر با اشاره به حضور بانوان در این مراسم گفت: «برای راحتی بانوان، فضایی جداگانه در نظر گرفته شده بود تا بتوانند در کمال آرامش و با حفظ حریم‌ها در عزاداری شرکت کنند. در این فضا، بانوان با روشن کردن شمع و دعا، حاجات خود را طلب می‌کردند که این بخش نیز به زیبایی در تصاویر به ثبت رسیده است.»

او ادامه داد: «این حضور معنوی بانوان، نشان‌دهنده عمق باورهای مذهبی آن‌ها و نقشی است که در حفظ و انتقال این آیین‌ها دارند.»

سینه‌زنی دوری؛ پایانی بر آیین چک‌چکو

پالیزگیر درباره مراحل پایانی مراسم گفت: «پس از اجرای چک‌چکو، عزاداران به شکل حلقه‌هایی خاص، سینه‌زنی دوری انجام می‌دهند. این حلقه‌ها در اطراف محل اصلی چک‌چکو شکل می‌گیرند و تا اذان مغرب و آغاز شام غریبان ادامه دارند.»

او اضافه کرد: «این بخش از مراسم، آرامش بعد از التهاب و اوج عزاداری را نشان می‌دهد. تصاویر ثبت‌شده از این سینه‌زنی، حس همدلی و وحدت عزاداران را به خوبی به نمایش گذاشته است.»

حرکت چارچو؛ از اضطراب تا آرامش

پالیزگیر درباره ثبت مراحل مختلف حرکت چارچوب توضیح داد: «تصاویر اولیه، ورود چارچو به حسینیه را نشان می‌دهند که با هیجان و اضطراب همراه است. اما با گذشت زمان و رسیدن به پایان مراسم، سکون و آرامش جایگزین این هیجان می‌شود.»

او با اشاره به تکنیک‌های به‌کاررفته در عکاسی گفت: «عکس‌هایی که با تکنیک پنینگ گرفته شده‌اند، همزمان حرکت چارچوب و ثبات جمعیت را نمایش می‌دهند. این تضاد، به نوعی بازتاب وضعیت روحی عزاداران در طول مراسم است.»

زنده نگه‌داشتن میراث عاشورایی

پالیزگیر در پایان سخنانش تأکید کرد: «این نمایشگاه تنها یک گزارش تصویری نیست؛ بلکه تلاشی برای حفظ و زنده نگه‌داشتن میراث عاشورایی مردم استهبان است. این آیین‌ها بخشی از هویت فرهنگی و مذهبی ما هستند که باید به نسل‌های آینده منتقل شوند.»

او افزود: «با حمایت از این‌گونه نمایشگاه‌ها و ثبت آیین‌های مذهبی، می‌توانیم فرهنگ و اعتقادات خود را به شیوه‌ای هنری و ماندگار حفظ کنیم.»

تمدید مهلت رفع تعهد ارزی صادرکنندگان در سال ۱۴۰۲