به گزارش خبرنگار مهر، طرح «دارویار»، سوغات دولت سیزدهم به دولت چهاردهم است که حالا باید با اجرای آن کنار بیاید. زیرا این طرح به عنوان شروع یک تحول در نظام اقتصادی دارو تلقی می‌شود که در طول سه سال اخیر که از شروع اجرای آن می‌گذرد؛ با شوک‌های زیادی همراه بوده و در نتیجه آن، شاهد کمبودهای دارویی و بروز اختلال در زنجیره تأمین دارو بوده‌ایم.

طرح دارویار از بامداد ۲۳ تیر ۱۴۰۱ و خیلی بی سر و صدا شروع شد، تا جایی که خیلی از کارشناسان و فعالان حوزه دارو و البته رسانه‌ها، نسبت به این اقدام غیر منتظره وزارت بهداشت، موضعی منفی گرفتند. اما هر چه بود، این طرح شروع شد تا شاهد فعل و انفعالاتی در زنجیره تأمین داروی کشور باشیم.

هرچند این طرح با یک شروع توفانی آغاز شد و در روزهای اول اجرا، پرداختی‌ها به داروخانه‌ها در اسرع وقت انجام می‌شد؛ اما این موضوع فقط برای چند ماه اول بود، و کم کم شاهد تأخیر در پرداختی‌های داروخانه‌ها بودیم تا جایی که برای خرید دارو، نقدینگی نداشتند و در نتیجه آن، کمبود دارو اینگونه تشدید شد.

در همان روزهای ابتدایی شروع طرح دارویار، عنوان شد که هدف اولیه این طرح، جلوگیری از قاچاق دارو به خارج از کشور و واقعی شدن قیمت دارو برای تولیدکننده است که هر دو هدف تحت‌الشعاع حواشی اجرای ناقص آن قرار گرفت و امروز بعد از گذشت ۲.۵ سال از اجرای طرح، همچنان شاهد گلایه صنعت از غیرواقعی بودن قیمت دارو هستیم و داروهای ایرانی، همچنان در کشورهای همسایه به صورت قاچاق به فروش می‌رسد.

حال دارو خوب نیست

سوالی که بعد از سه سال همچنان برای آن پاسخی قانع‌کننده نداریم، این است که چرا دارویار ناموفق بوده، و نتوانسته انتظارات صنعت و مردم را تأمین کند. زیرا قرار بود با اجرای این طرح، شاهد بهبود وضعیت زنجیره تأمین دارو باشیم و از طرف دیگر، مردم نیز برای تهیه دارو با مشکل و کمبود مواجه نشوند. این در حالی است که این اتفاق رخ نداده و مشکلات همچنان پابرجاست.

حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، که از همان ابتدای اجرای دارویار، بر تأمین منابع مالی طرح اصرار و تاکید داشت، در اواسط آذر ۱۴۰۱، در صحن علنی مجلس گفت: کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از ابتدا نارسایی‌های این طرح را به مسئولان مربوطه گوشزد کرد و گفتیم که منابع طرح باید تأمین شود تا با شکست مواجه نشود و دولت باید به گونه‌ای گام بردارد که برای خدمات درمانی و هزینه دارو، پرداختی از جیب مردم نسبت به شهریور ۱۴۰۰ افزایش پیدا نکند. در واقع مهم‌ترین اولویت ما تأمین منافع و توجه به تأمین، تدارک و داروی مردم و موفقیت طرح بوده است.

در همین حال و بعد از گذشت سه سال از اجرای طرح دارویار، سیدابراهیم هاشمی رئیس هیئت مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران، با عنوان این مطلب که حال بازار دارویی ایران از ابتدا تا انتهای زنجیره خوب نیست، گفت: دلیل عمده‌اش این است که در کشور علت را برطرف نمی‌کنیم، فقط دنبال این هستیم مقطعی کار کنیم و معلول را گذرا حل می‌کنیم، به همین دلیل چالش‌های صنعت به‌راحتی قابلیت حل شدن ندارد.

وی افزود: یکی از جاهایی که بیشترین آسیب را به مجموعه صنعت می‌زند مطالبات حوزه دولتی است که دو بخش است، جایی که مجبور می‌شویم به دانشگاه‌های علوم پزشکی، بیمارستان‌ها و مراکز دولتی به زور کالا بدهیم، بدهی بالای ۱۴ و ۱۶ ماه دارند و مطالبات ۲۵ پخش اول کشور از دانشگاه‌های علوم پزشکی از ۲۱ همت بیشتر است و مجموعه زنجیره تأمین دارو را فلج کرده است.

هاشمی تصریح کرد: اگر به اینها مطالبات ما از مجموعه هلال احمر، تأمین اجتماعی، سایر نهادهای وابسته به دولت اعم از مراکز نظامی و وابسته به دولت را هم اضافه کنیم، قریب به ۴۰ همت از مجموعه دولت به شکل مستقیم طلب داریم.

تازه! بقیه طلب شرکت‌های پخش دارو که بیش از ۵۰ همت می‌شود، از داروخانه‌ها است، اما مشکل داروخانه‌ها این است که بخش عمده مطالبات آنها (داروخانه‌ها) از بیمه‌ها و طرح دارویار است. از این ۵۰ همت بیش از ۳۰ همت از بیمه‌ها و مجموعه دارویار طلب دارند.

رئیس هیئت مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران تاکید کرد: بدهی‌های دولت کمر صنعت و زنجیره را از ابتدا تا انتها خُرد می‌کند و مشکل امروز صنعت ما؛ که حالش خوب نیست؛ به دلیل کمبود نقدینگی است. در این سی و چند سال که انجام وظیفه می‌کنم این وضعیت کاملاً بی‌سابقه است، شرایطی که دولت بدهی زیادی دارد و فشار به حوزه دارو و مجموعه داروخانه، پخش و تولید وارد می‌کند و نمی‌دانیم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد!

هاشمی ادامه داد: وقتی در دانشگاه‌های علوم پزشکی تعرفه‌ها در همه ابعاد نه فقط دارو درست پرداخت نمی‌شود، و بیمارستان دخل و خرجش نمی‌خواند، پولی نمی‌ماند که به دارو و موارد دیگر پرداخت شود. به اسم دارو از بهمن سال گذشته تا امرداد ۱۴۰۳ بیش از ۴۲ همت پول گرفته‌اند، ولی یک ریال به ما نداده‌اند! هیچکس هم پاسخگو نیست، در مهرماه قرار بود ۱۰ همت تهاتر انجام شود، یک همت در حوزه تأمین اجتماعی انجام شد و بقیه‌اش را متوجه نشدیم چه اتفاقی افتاد که اگر انجام می‌شد بخشی از مشکلات این حوزه مرتفع می‌شد. اگر الان و اکنون به داد صنعتی که افتخار ایران است نرسند، آسیب جدی می‌بیند.

گلایه‌های رئیس جدید سازمان غذا و دارو

در همین حال، مهدی پیرصالحی رئیس جدید سازمان غذا و دارو، در همین ابتدای حضور در سازمان، با اشاره به مشکلات طرح دارویار، گفت: بودجه‌ای که برای این طرح دیده شده هیچ وقت کامل پرداخت نشده و درخواست ما از سازمان برنامه بودجه و مجلس این است که بودجه دارویار برای سال آینده به درستی تخصیص داده و پرداخت شود.

وی با اشاره به برنامه ذخیره ۶ ماهه دارو در برنامه هفتم توسعه، افزود: اجرای این برنامه نیازمند تأمین منابع ارزی و ریالی است و قرار است وزارت بهداشت با سازمان برنامه و بودجه جلسه‌ای در این خصوص داشته باشیم چراکه در صورت عدم تأمین، قابلیت اجرایی نخواهد داشت.

اگر دارویار به حال خود رها شود و به «کما» برود، آن وقت است که کار سخت‌تر بشود و ای‌بسا به «مرگ ابدی» فرو غلتد؛ اگر قرار باشد همچنان نظام درمان گرفتار روزمرگی‌ها باشد و با مشکلات بی‌خیالی کند، آن‌هم مشکلاتی که یکی یکی سر برمی‌آورند، این خاموشی دور از انتظار نیست.

طرح «دارویار»؛ مرگ تدریجی «تحول اقتصادی» در نظام دارویی