کمبود زیرساخت‌های آموزشی به بهانه‌ای برای عدم پذیرش افزایش ظرفیت پزشکی تبدیل شده است. در حالی که نیاز به پزشکان متخصص روزبه‌روز افزایش می‌یابد، برخی به جای پاسخ‌گویی به این نیاز، به مشکلات زیرساختی اشاره می‌کنند. غافل از این که این کمبود‌ها مانع از تحقق ظرفیت‌های لازم برای تأمین خدمات بهداشتی و درمانی به شمار می‌آیند.

در دنیای امروز، دسترسی به خدمات پزشکی با کیفیت و نیروی انسانی متخصص، از اصول اولیه هر نظام بهداشتی و درمانی به شمار می‌آید. اما در ایران، با وجود نیاز روزافزون به پزشکان و کادر درمانی، عدم وجود زیرساخت‌های کافی به عنوان یک مانع اساسی در مسیر ارتقای کیفیت آموزش پزشکی و بهبود خدمات بهداشتی شناخته می‌شود. در حالی که ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی به طور چشمگیری افزایش یافته، مسئولان مرتبط به کمبود زیرساخت‌ها به عنوان دلیل اصلی عدم تحقق این ظرفیت‌ها اشاره می‌کنند.

این موضوع زمانی حائز اهمیت بیشتری می‌شود که توجه کنیم آمار‌ها نشان‌دهنده کمبود جدی پزشک در کشور هستند. به گفته کارشناسان، تعداد پزشکان در حال بازنشستگی و نیاز به جذب نیروی جدید به عنوان یک معضل جدی مطرح است.

در این راستا، محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی بیان کرده است: در ۴ سال گذشته نزدیک ۱۰۰ درصد افزایش ظرفیت در دانشگاه داشته‌ایم و این بدون تجهیز و ارتقای زیرساخت‌ها برای پیشرفت علم است. در بحث عدالت ورود به آموزش و ادامه تحصیل یک بازبینی باید انجام شود. عدالت آموزشی در ورود به دانشگاه باید تأمین شود.

با توجه به این اظهارات وجود یک تناقض میان افزایش ظرفیت و نبود امکانات لازم برای حمایت از این رشد است. در حالی که آمارها نشان می‌دهند ۱۳ هزار دانشجوی پزشکی در سال جاری پذیرش شده‌اند، سید ابوالحسن مصطفوی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، گفت: ۱۲ هزار نفر کمبود پزشک در کشور داریم و ۱۱ هزار دانشجوی پزشکی هم امسال پذیرش شده اند، اما ۸ سال طول می‌کشد تا این دانشجو‌ها وارد بازار کار شوند. لذا به دلیل بازنشسته شدن و مهاجرت تعدادی از پزشکان به صورت سالانه، سال بعد به تعداد بیشتری پزشک نیاز داریم.

با نگاهی به این شرایط، به وضوح می‌توان دریافت که کمبود زیرساخت‌های آموزشی و بهداشتی، به چالشی اساسی برای نظام پزشکی کشور تبدیل شده است. این چالش نه تنها بر کیفیت آموزش پزشکان تأثیر می‌گذارد؛ بلکه می‌تواند بر روی ارائه خدمات بهداشتی به جامعه نیز تأثیر منفی بگذارد.

بر اساس قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، این وزارتخانه مسئولیت‌های متعددی دارد که شامل تدوین سیاست‌ها، تأمین بهداشت عمومی، ایجاد نظام هماهنگ بهداشت و درمان، و توزیع متناسب نیروی انسانی است. به طور خاص، ماده یک این قانون به وظایف اساسی این وزارتخانه اشاره دارد و تأکید می‌کند که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های مربوط به تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی را انجام دهد.

در این راستا، تأمین بهداشت عمومی و ارتقای سطح آن نیز به عنوان یکی از وظایف اصلی وزارت بهداشت در نظر گرفته شده است. این وزارتخانه باید به اجرای برنامه‌های بهداشتی بپردازد و «ایجاد نظام هماهنگ بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» را نیز مد نظر داشته باشد. با این حال، عدم تأمین زیرساخت‌های کافی برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی به یکی از مشکلات اساسی تبدیل شده است که می‌تواند به کاهش کیفیت آموزش و خدمات بهداشتی منجر شود.

رشد ۶ برابری بودجه تامین فضای آموزشی

بر اساس آمار موجود، بودجه اختصاص‌یافته به تأمین و تجهیز فضا‌های آموزشی وزارت بهداشت در سال‌های اخیر افزایش یافته است. به‌ طوری‌که بودجه تأمین فضا‌های آموزشی وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۱، ۷.۴ هزار میلیارد ریال بود که در سال ۱۴۰۲ به ۱۳.۹ هزار میلیارد و در سال ۱۴۰۳ به ۴۰.۳ هزار میلیارد ریال افزایش یافت. این یعنی افزایش ۶۰۰ درصدی بودجه تأمین فضا‌های آموزشی در طول ۳ سال.

با این حال، سؤال اصلی این جاست که این افزایش بودجه به چه نحوی به بهبود زیرساخت‌ها و امکانات آموزشی منجر شده است؟ آیا این بودجه به‌درستی مدیریت شده و به اهداف مورد نظر دست یافته است؟ با توجه به این افزایش بودجه عدم وجود زیرساخت به چه معنایی است؟

در نهایت، با توجه به اظهارات و وضعیت، به نظر می‌رسد که کمبود زیرساخت‌ها به یک بهانه برای عدم پذیرش افزایش ظرفیت پزشکی تبدیل شده است. این موضوع نه تنها بر روند آموزش پزشکی تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه می‌تواند به ایجاد بحران در تأمین پزشکان و کادر درمانی در آینده نیز منجر شود. بنابراین ضروری است که وزارت بهداشت و دیگر نهاد‌های مرتبط با برنامه‌ریزی مناسب و بهبود زیرساخت‌ها، به این چالش‌ها پاسخ دهند و در راستای ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی کشور اقدام کنند.

عدم افزایش فضای آموزش پزشکی با وجود رشد ۶ برابری بودجه