مهران حبیبی رضایی استاد بیوشیمی دانشگاه، رئیس اتحادیه انجمن‌های علوم زیستی ایران و رئیس دانشکده زیست شناسی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر گفت: دیابت بیشتر از آنکه بیماری قند باشد بیماری استرس اکسیداتیو و رادیکال‌های آزاد است. دو نوع بیشتر شناخته شده دیابت، شامل دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ است. در دیابت نوع ۱ که معمولاً در کودکی تشخیص داده می‌شود و بیشتر زمینه ارثی دارد، سلول‌های تولیدکننده انسولین به‌دلیل فرآیندهای خود ایمنی از بین می‌روند. در دیابت نوع دو که ابتلاء به آن بیشتر در بزرگسالی است، علیرغم تولید انسولین، به دلایل نه چندان معلوم، عملکرد آن مختل می‌شود که به آن مقاومت به انسولین می‌گویند.

وی افزود: از آنجایی که کارکرد هورمون انسولین به تأمین امکان ورود قند گلوکز به درون سلول‌های محیطی مصرف کننده آن محدود نیست و وظایف متابولیکی و شناختی نیز دارد، کمبود انسولین یا مقاومت به آن منجر به بروز اختلالات متابولیکی و حتی مشکلات شناختی از جمله زمینه ساز ابتلاء به بیماری‌های وابسته از جمله آلزایمر به عنوان دیابت نوع ۳ می‌شود.

دیابت: از شناخت تا پیشگیری و کنترل - Monoppy | مونوپی

چه آماری از شیوع دیابت در ایران وجود دارد؟

رضایی ادامه داد: طبق آمارهای موجود، بین ۱۰ الی ۱۴ درصد جمعیت ایران به دیابت و پیش دیابت مبتلا هستند که معادل حدود ۹ تا ۱۲ میلیون نفر است. از این تعداد، دیابت نوع ۱ در کودکان و نوجوانان شیوع دارد و تعداد مبتلایان به آن بین ۱۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. دیابت نوع ۲ شایع‌تر بوده و بیشتر در میان بزرگسالان دیده می‌شود. دیابت، چه نوع ۱ و چه نوع ۲، می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشند. این بیماری بر کلیه‌ها اثر گذاشته و می‌تواند منجر به آسیب و نارسایی کلیوی شود. همچنین، مشکلاتی مانند رتینوپاتی یا تخریب شبکیه چشم، که در نهایت به نابینایی منجر می‌شود، و زخم‌های دیابتی که گاهی به قطع عضو می‌انجامند، از عوارض شایع این بیماری هستند. علاوه بر این، دیابت اثرات متابولیکی و شناختی دارد که می‌تواند به ترتیب موجب ابتلاء به بیماری‌های کبدی از جمله کبد چرب و آسیب‌های مغزی از جمله بیماری‌های زوال عصبی شود.

پیامدهای دیابت برای بیماران

به گفته این کارشناس؛ ابتلاء به دیابت در کشور ما با شیب نگران کننده‌ای در حال افزایش است. سبک زندگی ناسالم از جمله تغذیه ناسالم، استرس‌های روحی و روانی و قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا از جمله دلایل افزایش شیوع دیابت و در نتیجه بیماری‌های وابسته به آن در کشورمان هستند. به‌ویژه، آلاینده‌های هوا بویژه در مناطق شهری منجر به زایش رادیکال‌های آزاد می‌شوند و خطر ابتلاء به دیابت را افزایش می‌دهند. از سوی دیگر، جمعیت ایران به سمت پیری در حرکت است و با افزایش سن، شیوع دیابت نوع ۲ نیز افزایش می‌یابد.

حبیبی رضایی ادامه داد: پیشگیری از دیابت نیازمند اقدامات جامع است. تغذیه سالم، کاهش مصرف قند و مواد غذایی فرآوری‌شده، و داشتن فعالیت بدنی منظم از مهم‌ترین راهکارها هستند. همچنین، مدیریت استرس و کاهش آلودگی هوا می‌تواند نقش مهمی در کاهش ابتلاء به دیابت داشته باشد. افزایش آگاهی عمومی و آموزش به مردم درباره عوارض دیابت نیز بسیار ضروری است.

توصیه هایی برای کاهش عوارض دیابت | خبرگزاری صدا و سیما

چرا ایران با افزایش شیوع دیابت روبه‌رو است؟

وی خاطرنشان کرد: از جمعیت بالغ بر ۹۰ میلیون نفر کشورمان، تنها حدود ۲۴ درصد زیر ۱۴ سال است که کمتر از میانگین جهانی (حدود ۲۶ درصد) و منطقه‌ای (حدود ۳۳ درصد) است. به عبارت دیگر کشورمان با هم اکنون نیز با پیری جمعیت مواجه است که در سال‌های پیش رو این شرایط تشدید خواهد شد. با توجه به روند مزبور و مواجهه کودکان کنونی و بزرگسالان سال‌های پیش رو با شرایط آلودگی تشدید شده هوا، فزونی بیش از پیش آمار مبتلایان به دیابت، به عنوان بیماری زمینه ساز ابتلاء به سایر بیماری‌های التهابی بسیار محتمل است. شرایط مزبور می‌تواند کشور را با مشکلات و محدودیت‌های جدی مواجه کند. آگاهی از واقعیت اشاره شده می‌تواند امکان پیشگیری و آماده سازی شرایط مقابله با چالش‌های پیش رو در آینده نه چندان دور با تکیه بر قدرت علم و تاسی از راهکارهای علمی از سوی تصمیم سازان و دست اندرکاران اجرای کشور را فراهم کند.

به گفته این کارشناس؛ دیابت نه‌تنها یک بیماری متابولیکی بلکه یک بحران چندبعدی است که سلامت جسمی، عصبی، و روانی جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نیاز است که سیاست‌گذاران حوزه سلامت برنامه‌های جامعی برای پیشگیری و مدیریت این بیماری طراحی کنند و همزمان مردم نیز با اتخاذ سبک زندگی سالم، خطر ابتلاء به این بیماری را کاهش دهند.

اسامی برگزیدگان هشتمین جشنواره ملی قرآن و عترت دانشگاه آزاد