باشگاه خبرنگاران جوان - شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه صداوسیما، در برنامه تلویزیونی «خرمشهر» با اسکات ریتر، افسر اطلاعاتی سابق ارتش آمریکا و بازرس پیشین سازمان ملل در عراق، گفت‌وگویی صریح و تحلیلی داشت. این گفت‌وگو با محور بررسی نقش سازمان‌های بین‌المللی از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جنگ‌های تحمیلی و عملیات نظامی، به ویژه از تجربه عراق تا وضعیت کنونی ایران، صورت گرفت.

نقش پرابهام آژانس در زمینه‌سازی جنگ‌ها

در آغاز برنامه، شهاب اسفندیاری به بررسی تاریخی نقش سازمان‌های بین‌المللی در منازعات سیاسی و نظامی پرداخت و با اشاره به تجربه جنگ عراق گفت: «پیش از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، گروهی از بازرسان سازمان ملل تحت عنوان سکام برای سال‌ها مشغول بازرسی در این کشور بودند. با این حال، دولت آمریکا وقتی تصمیم به جنگ گرفت، عملاً این بازرسی‌ها را متوقف کرد و بازرس‌ها را از عراق خارج کرد؛ چرا که داده‌ها و گزارش‌ها با سیاست جنگ‌طلبانه واشنگتن همخوانی نداشت.»

وی افزود: «امروز نیز نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شخص مدیرکل آن، رافائل گروسی، در قبال بحران‌سازی علیه ایران، محل پرسش‌های جدی است؛ آیا آژانس قرار است مانع جنگ شود یا سکوی پرش برای آن باشد؟»

گفت‌وگو با یک شاهد عینی از پشت‌پرده سازمان ملل

در ادامه برنامه، اسفندیاری مهمان ویژه خود، گاسکات ریتر را معرفی کرد؛ کسی که سال‌ها به‌عنوان بازرس ارشد تسلیحات در عراق فعالیت کرده و بعدها به دلیل اعتراض به سیاست‌های جنگ‌طلبانه ایالات متحده از مقام خود استعفا داده است. ریتر سابقه عضویت در تیم ژنرال نورمن شوارتزکوف در جنگ خلیج فارس را نیز در کارنامه دارد.

ریتر در مقدمه گفت‌وگو با اشاره به تجربیات خود اظهار داشت: «ما در عراق، طی سال‌ها، هیچ‌گونه تسلیحات کشتار جمعی فعال نیافتیم، اما دولت آمریکا از گزارش‌های سازمان ملل استفاده ابزاری کرد تا مشروعیتی برای جنگ بسازد. این روند، سوءاستفاده آشکار از نهادهای بین‌المللی بود.»

ریتر: آژانس باید مستقل باشد، نه در خدمت کاخ سفید

شهاب اسفندیاری با اشاره به موضع‌گیری‌های اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، درباره ایران از ریتر پرسید که تجربه او در همکاری با این نهاد چه نکاتی را روشن می‌کند.

ریتر در پاسخ تصریح کرد: «وقتی سازمان‌های فنی بین‌المللی مثل آژانس انرژی اتمی به ابزار فشار سیاسی تبدیل می‌شوند، اصل مأموریت آن‌ها از بین می‌رود. در مورد ایران نیز این خطر به‌وضوح دیده می‌شود. آژانس باید ناظر بی‌طرف باشد، نه بازیگر سناریوی جنگ.»

وی همچنین تاکید کرد: «زمانی که بازرسی‌ها از مسیر فنی خارج می‌شود و تحلیل‌ها رنگ و بوی سیاسی می‌گیرد، دیگر اعتماد عمومی به این سازمان‌ها از بین می‌رود.»

افسر سابق اطلاعاتی و بازرس ارشد سازمان ملل، اسکات ریتر، در ادامه گفت‌وگوی خود با شهاب اسفندیاری در برنامه «خرمشهر»، با اشاره به تجربه بازرسی در عراق، از استفاده ابزاری آمریکا از سازمان ملل و آژانس‌های بین‌المللی برای توجیه جنگ‌های غیرقانونی پرده برداشت. ریتر تأکید کرد که در هیچ یک از ماموریت‌های خود نشانه‌ای از وجود تسلیحات ممنوعه در عراق نیافته است.

از حمله به کویت تا دستکاری اطلاعات بازرسان سازمان ملل

اسکات ریتر با مرور تجربه خود به‌عنوان بازرس ارشد تسلیحات در عراق، گفت: «در سال ۱۹۹۱، آمریکا به بهانه وجود تسلیحات کشتار جمعی وارد جنگ با عراق شد. در حالی‌که ما بازرسان سازمان ملل بودیم، ولی محل و زمان بازرسی‌ها را آمریکایی‌ها به ما دیکته می‌کردند. نه تنها چیزی پیدا نشد، بلکه اطلاعاتی که به ما داده می‌شد، دستکاری شده بود.»

ریتر با اشاره به اظهارات وزیر خارجه وقت آمریکا، کالین پاول، درباره سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیک عراق، تأکید کرد: «خود من در جریان ماموریت‌هایم، هیچ مدرکی مبنی بر تولید یا نگهداری تسلیحات کشتار جمعی توسط عراق ندیدم. اما آمریکایی‌ها می‌خواستند افکار عمومی را با اطلاعات جعلی اقناع کنند.»

ریتر: هدف آمریکا سرنگونی دولت‌های مستقل از واشنگتن است

ریتر در ادامه گفت‌وگو با شهاب اسفندیاری با لحنی انتقادی تصریح کرد: «خلع سلاح تنها پوشش بود؛ هدف اصلی آمریکا، تغییر رژیم در کشورهایی بود که با سیاست‌هایش هماهنگ نبودند. این سیاست در عراق اجرا شد، در سوریه تلاش کردند، و حالا هدف آن ایران است.»

او با اشاره به اتهام‌زنی‌های همیشگی غرب علیه برنامه هسته‌ای ایران گفت: «ایران بارها اعلام کرده و نشان داده که فعالیت‌های هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است و در چارچوب پادمان‌های آژانس انجام می‌شود. در تمام این مدت، رژیم بازرسی آژانس نیز بر تأسیسات ایران نظارت داشته است.»

اسکات ریتر عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نیز زیر سوال برد و افزود: «به جای اینکه آژانس به‌عنوان یک نهاد بی‌طرف علمی و حقوقی عمل کند، متأسفانه در مسیر دیکته‌های سیاسی، خصوصاً از جانب اسرائیل و آمریکا حرکت می‌کند. این رویکرد، نقش نهادهای بین‌المللی را از مسیر اعتمادسازی به مسیر بحران‌سازی منحرف کرده است.»

وی هشدار داد: «اسرائیل پس از جنگ غزه، به دنبال گسترش دامنه درگیری‌ها است. چه بهانه‌ای بهتر از گزارش‌های آژانس و پروتکل‌های بازرسی برای توجیه جنگ دیگر؟»

اسکات ریتر: گروسی با اسرائیل هماهنگ بود؛ آژانس زمینه‌ساز حمله به ایران شد

اسکات ریتر، بازرس ارشد پیشین سازمان ملل و افسر سابق اطلاعاتی ارتش آمریکا، در گفت‌وگو با شهاب اسفندیاری در برنامه تلویزیونی «خرمشهر» با اشاره به عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قبال ایران، تأکید کرد که گزارش‌های رافائل گروسی، دبیرکل فعلی آژانس، بهانه‌ای برای حمله نظامی اسرائیل به ایران فراهم کرد. ریتر ضمن مقایسه عملکرد گروسی با محمد البرادعی، نسبت به همکاری غیررسمی و سیاسی میان آژانس و رژیم صهیونیستی هشدار داد.

رفتار متناقض آژانس؛ از مقاومت البرادعی تا همراهی گروسی با اسرائیل

اسکات ریتر با یادآوری عملکرد مستقل و مقاوم محمد البرادعی، دبیرکل اسبق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در برابر فشارهای سیاسی آمریکا در سال ۲۰۰۲، گفت: «آن زمان، واشنگتن از البرادعی می‌خواست که ایران را محکوم کند و مدعی شود ایران در حال حرکت به‌سوی تولید بمب هسته‌ای است، اما البرادعی مقاومت کرد و زیر بار نرفت. در حالی‌که آقای گروسی، دبیرکل فعلی، متأسفانه برخلاف اسلاف خود، به‌راحتی اتهاماتی را علیه ایران مطرح کرده و از آن مهم‌تر، با صدور برخی گزارش‌های جهت‌دار، در عمل زمینه‌ساز حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران شده است.»

آژانس ابزاری برای مشروع‌سازی عملیات‌های نظامی

ریتر با تأکید بر اینکه هیچ سندی مبنی بر تخطی ایران از توافق برجام وجود نداشته، اظهار داشت: «ایران عضو برجام بود، در چارچوب همان توافق هم عمل کرد. اما همان سناریویی که در عراق با ادعای تولید سلاح‌های کشتار جمعی اجرا شد، حالا علیه ایران تکرار می‌شود. چرا آقای گروسی این‌گونه آزادانه اتهام‌زنی می‌کند و با اسرائیل هماهنگ است؟»

وی افزود: «آژانس باید یک نهاد مستقل علمی و فنی باشد، اما امروز در عملکرد آقای گروسی بی‌طرفی دیده نمی‌شود. گزارش‌هایی که تحت مدیریت ایشان منتشر شد، نه تنها فضا را سیاسی کرد بلکه ظاهراً در اختیار عملیاتی اسرائیل هم قرار گرفت. چه کسی مسئول لو رفتن اطلاعات دانشمندان هسته‌ای ایران است؟»

اسکات ریتر در بخش دیگری از گفت‌وگو با اشاره به شهادت چندین دانشمند هسته‌ای ایرانی گفت: «دوازده دانشمند ایرانی، به همراه خانواده‌هایشان، هدف قرار گرفتند. اگر اسرائیل مدعی است که فقط با دولت ایران طرف است، چرا به خانواده‌ها هم رحم نکرد؟ چرا آژانس سکوت کرده؟ آقای گروسی باید پاسخ بدهد که اطلاعات تأسیسات ایران چگونه و از چه طریق به اسرائیل رسید.»

در این بخش از گفت‌وگوی برنامه «خرمشهر»، اسکات ریتر با صراحت اعلام کرد که رفتار دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تضاد با وظایف بی‌طرفانه این نهاد بین‌المللی است و سیاست‌گذاری آن در مسیر منافع تل‌آویو و واشنگتن حرکت می‌کند. او هشدار داد که اگر نهادهایی همچون آژانس در چارچوب اصول حرفه‌ای عمل نکنند، اعتبار جهانی خود را از دست خواهند داد و به ابزاری برای جنگ‌افروزی تبدیل می‌شوند.

اسکات ریتر، بازرس ارشد سابق سازمان ملل و کارشناس امنیتی، در ادامه گفت‌وگوی خود با شهاب اسفندیاری در برنامه تلویزیونی «خرمشهر» با انتقاد شدید از سازمان‌های بین‌المللی، تأکید کرد که حمله به ایران، علیرغم پایبندی این کشور به ان‌پی‌تی و شفافیت در فعالیت‌های هسته‌ای، نشانه‌ای از بی‌اعتباری آژانس و شورای امنیت سازمان ملل است. ریتر همچنین از نقش پنهان آمریکا، اسرائیل و برخی بازرسان آژانس در این روند پرده برداشت.

عضویت در ان‌پی‌تی، پایبندی به پادمان‌ها؛ پاسخ: حمله نظامی

اسکات ریتر با اشاره به پایبندی ایران به تعهدات بین‌المللی‌اش گفت: «باید از شورای امنیت پرسید شما چه کاره‌اید؟ چرا سکوت کردید وقتی کشوری مانند ایران که عضو ان‌پی‌تی است، بر اساس پادمان‌ها شفاف و مستند عمل کرده، آماج حمله قرار گرفت؟ این‌گونه حملات، اعتماد جهانی به سازمان‌های بین‌المللی را تضعیف می‌کند.»

وی ادامه داد: «گزارش‌های آقای گروسی به‌جای اینکه نقش بازدارنده در جنگ داشته باشد، تبدیل به جرقه حمله شد. سؤالی که باید پرسیده شود این است که آیا واقعاً همه بازرسان آژانس، اظهارات گروسی را تأیید می‌کنند یا ما با یک روند سیاسی‌شده مواجه هستیم؟»

وقتی بازرسی تبدیل به مقدمه ترور دانشمندان می‌شود

ریتر در بخش دیگری از گفت‌وگو با اشاره به ارتباط زمانی بازرسی‌ها با ترور دانشمندان ایرانی گفت: «نمی‌شود بازرس‌ها وارد سایت‌های ایران شوند و چند هفته بعد، یک دانشمند هسته‌ای ترور شود. این تکرار مشکوک است و باید بررسی شود که اطلاعات از کجا درز کرده. من معتقدم باید نقش آمریکا و اسرائیل را در لابه‌لای پرونده‌های آژانس جست‌وجو کرد.»

او همچنین به نشانه‌هایی از نارضایتی برخی کشورها اشاره کرد: «حتی روسیه و چین هم نگران شده‌اند. شاید به صورت کامل اطلاعاتی در اختیار نداشته باشند، ولی حدس می‌زنند که آژانس دچار تخطی شده. موضوع بازرسان و امنیت اطلاعات کشورهای عضو، موضوع بسیار حساسی است.»

سکوت سازمان‌های بین‌المللی، خطرناک‌تر از تخطی یک‌جانبه

ریتر در پایان هشدار داد: «دنیا باید هوشیار باشد. آیا ما در فعالیت‌های هسته‌ای ایران چیزی غیرمتعارف دیدیم؟ خیر. اما روندی که آژانس در پیش گرفته بسیار خطرناک است. اگر گروسی و تیم او دچار تخطی شده باشند، فقط ایران نیست که در خطر است، بلکه مشروعیت و استقلال نهادهای بین‌المللی برای همیشه زیر سؤال می‌رود.»

اسکات ریتر: پاسخ ایران به حمله اسرائیل مشروع و پیش‌بینی‌ناپذیر بود

اسکات ریتر، بازرس ارشد پیشین سازمان ملل و تحلیلگر مسائل نظامی، در ادامه گفت‌وگوی خود با شهاب اسفندیاری در برنامه تلویزیونی «خرمشهر» تأکید کرد که ایران طی بیست سال گذشته برای مقابله با هرگونه تجاوز احتمالی از سوی رژیم صهیونیستی آمادگی داشته و پاسخ موشکی اخیر تهران، مشروع و حساب‌شده بوده است. او افزود که اسرائیل با تصورات اشتباه وارد این جنگ شد و دچار یک شوک راهبردی شد.

ریتر در تحلیل عملکرد ایران در پاسخ به حمله رژیم صهیونیستی گفت: «ایران سال‌هاست که خود را برای چنین روزی آماده کرده بود. از سال ۲۰۰۵، محورهای دفاعی ایران به‌درستی پیش‌بینی کرده بودند که ممکن است اسرائیل با یک اقدام ناگهانی وارد جنگ شود. بنابراین پاسخ سریع، هماهنگ و قاطع ایران نه‌تنها غافلگیرکننده بود بلکه عملاً اسرائیل را مجبور به درخواست آتش‌بس کرد.»

او افزود: «اسرائیلی‌ها تصور می‌کردند که می‌توانند با یک حمله برق‌آسا، ایران را به زانو درآورند؛ اما واقعیت این بود که قدرت موشکی و دفاعی ایران، معادلات نظامی را تغییر داد. پاسخ ایران مشروع بود، چون در چارچوب حق دفاع مشروع یک کشور انجام شد.»

ریتر در واکنش به اظهارات اخیر برخی کشورهای غربی که خواستار مذاکره بر سر برنامه موشکی ایران شده‌اند، تصریح کرد: «شما نمی‌توانید از کشوری بخواهید که سلاح‌های تدافعی خود را کنار بگذارد و بعد انتظار داشته باشید که تسلیم شود. این دقیقاً هدف اسرائیل و برخی کشورهای غربی است: خلع سلاح ایران به بهانه مذاکره. ایران این را به‌درستی درک کرده و پاسخ موشکی اخیرش، پیامی روشن به این کشورها بود.»

او ادامه داد: «اگر قرار باشد توان دفاعی ایران تضعیف شود، راه برای تکرار حملات باز می‌شود. ایران حق دارد امنیت خود را تضمین کند.»

سقوط هیمنه نظامی اسرائیل

بازرس پیشین سازمان ملل با اشاره به جنگ دوازده‌روزه اخیر میان ایران و رژیم صهیونیستی گفت: «برتری نظامی اسرائیل در همان روزهای ابتدایی از بین رفت. آن‌ها فکر می‌کردند این یک بازی ساده است که با چند حمله هوایی به پایان می‌رسد، اما پاسخ ایران نه‌تنها گسترده بلکه کاملاً مؤثر بود. اسرائیل از شدت ضربات وارده، از آمریکا درخواست کمک کرد.»

ریتر همچنین از مدیریت فرماندهی نظامی ایران پس از شهادت ژنرال‌های ارشد تمجید کرد و گفت: «اسرائیل ژنرال‌های ارشد ایران را هدف قرار داد، اما شاهد بودیم که فرماندهان جایگزین چقدر سریع و قاطعانه عمل کردند. این برای اسرائیل یک شوک بزرگ بود.»

اسکات ریتر در پایان این بخش از گفت‌وگو تصریح کرد: «جنگی که از سوی اسرائیل و آمریکا علیه ایران آغاز شد، بی‌شرمانه بود. شهروندان ایرانی جان باختند، اما این جنگ یک درس تاریخی نیز داشت: ایران تنها کشور منطقه است که هم قدرت نظامی دارد و هم اراده پاسخ‌گویی. اسرائیل باید بداند که دیگر نمی‌تواند با خیال راحت وارد میدان جنگ شود.»

او تأکید کرد که ایران باید با قاطعیت و درایت بیشتری از تجربیات اخیر استفاده کند و هم‌زمان، بازدارندگی خود را حفظ کند تا دیگر هیچ کشوری به خود اجازه تجاوز ندهد.

اسکات ریتر، بازرس پیشین تسلیحاتی سازمان ملل و تحلیلگر مسائل امنیتی، در ادامه گفت‌وگو با شهاب اسفندیاری در برنامه «خرمشهر» تأکید کرد که جنگ دوازده‌روزه اخیر تأثیر عمیقی بر سیاست خارجی ترامپ گذاشت و مشروعیت استراتژی تهاجمی او علیه ایران را زیر سؤال برد. ریتر همچنین با اشاره به جنگ تبلیغاتی سنگین رسانه‌های آمریکایی، خواستار روشنگری عمومی درباره واقعیت سیاست‌های ایران شد.

شکست رسانه‌ای و نظامی پروژه ترامپ

ریتر در ابتدای پاسخ خود با اشاره به فضای رسانه‌ای و افکار عمومی در ایالات متحده گفت: «مردم آمریکا به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ بخشی از آن‌ها نسبت به واقعیت ایران آگاهی دارند، اما بخش زیادی هم به‌طور کامل تحت تأثیر تبلیغات غلط رسانه‌ها قرار گرفته‌اند. رسانه‌هایی که ایران را یک تهدید هسته‌ای معرفی می‌کنند و از احتمال حمله بالستیک ایران به آمریکا سخن می‌گویند.»

او تأکید کرد که برای مقابله با این جنگ روانی، ایران باید در عرصه تبلیغاتی نیز فعال‌تر عمل کند: «ایران باید با شفاف‌سازی و تبیین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود، چهره واقعی‌اش را به مردم آمریکا نشان دهد؛ چهره‌ای که کاملاً متفاوت از روایت رسمی دولت آمریکاست.»

پروژه فروپاشی ایران شکست خورد

ریتر در تحلیل خود از عملکرد دولت ترامپ در قبال ایران پس از جنگ دوازده‌روزه گفت: «دونالد ترامپ تلاش کرد از طریق دروغ‌پردازی، برنامه‌ای برای تسلیم ایران طراحی کند. اما نتیجه این شد که ایران، برخلاف تصور آن‌ها، نه‌تنها تسلیم نشد بلکه پاسخ کوبنده و معناداری به تجاوز اسرائیل داد. همه می‌بینند که طرح مشترک ترامپ و نتانیاهو شکست خورده است.»

او ادامه داد: «مانند دوران جورج بوش، که با بهانه‌های واهی به عراق حمله کردند و در باتلاق آن گیر افتادند، ترامپ نیز با همان الگو، اما این‌بار در قبال ایران، شکست خورد. مردم ایران نه تسلیم شدند، نه ترسیدند و نه وحدت خود را از دست دادند.»

جنگ روانی بی‌نتیجه، وحدت بیشتر

بازرس پیشین سازمان ملل در پایان افزود: «حتی آن تهدیدات رسانه‌ای که ترامپ مطرح می‌کرد — مثل نابودی فردو یا تهدید به تسلیم بی‌قید و شرط — هیچ‌کدام نتیجه‌ای نداشت. مردم ایران نه‌تنها عقب‌نشینی نکردند بلکه به وحدت ملی بیشتری دست پیدا کردند. ایران به‌درستی نشان داد که از حق فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای و حق دفاع مشروع از خود عقب نمی‌نشیند.»

ریتر تأکید کرد که شرایط کنونی ثابت می‌کند جمهوری اسلامی ایران در برابر توطئه‌ها و جنگ‌های روانی و نظامی، ایستادگی مؤثری از خود نشان داده و باید این استقامت برای جهانیان تبیین و شناخته شود.

شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه صداوسیما، در جمع‌بندی گفت‌وگوی خود با اسکات ریتر، افسر پیشین اطلاعاتی آمریکا و بازرس تسلیحاتی سازمان ملل، بر افشاگری‌های این مقام سابق آمریکایی درباره عملکرد سیاسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بی‌اعتباری ادعاهای رژیم صهیونیستی علیه ایران تأکید کرد. به گفته ریتر، پاسخ موشکی ایران به حملات اخیر، نه‌تنها مشروع، بلکه خیره‌کننده و غافلگیرکننده برای تل‌آویو و واشنگتن بود.

خیانت آژانس به صلح؛ مطالبه استعفای دبیرکل

در پایان این گفت‌وگو، شهاب اسفندیاری با اشاره به تحلیل‌های اسکات ریتر گفت: «آقای ریتر با صراحت، عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در بحران اخیر زیر سوال برد و از خیانت این نهاد بین‌المللی در ایفای نقش بازدارنده انتقاد کرد. او معتقد بود این آژانس به جای جلوگیری از درگیری، زمینه‌ساز جنگ شد و نقش دبیرکل فعلی، رافائل گروسی، در این روند قابل چشم‌پوشی نیست. به همین دلیل، خواستار استعفای وی شد.»

ریتر همچنین رفتار ایران را در مقایسه با عراق نمونه‌ای از همکاری شفاف و مستند با آژانس دانست و گفت اقدامات ایران کاملاً در چارچوب پادمان‌ها و قوانین بین‌المللی بوده است.

اسفندیاری در ادامه به ارزیابی نظامی ریتر اشاره کرد: «او با توجه به سابقه حضورش در عملیات "طوفان صحرا" و تحلیل‌های اطلاعاتی‌اش، جنگ اخیر را به یک رقابت بوکس تشبیه کرد؛ جایی که اسرائیل در ابتدا ضرباتی وارد کرد، اما با پاسخ قاطع ایران، به‌ویژه در موج‌های پایانی عملیات، غافلگیر شد.»

اسکات ریتر معتقد بود که درصد اصابت موشک‌های ایران در روزهای بعد افزایش یافت و اگر این درگیری ادامه پیدا می‌کرد، میزان خسارات وارده به اسرائیل می‌توانست به‌مراتب بیشتر باشد. از نظر او، ورود آمریکا برای مهار بحران، نشانه‌ای از سردرگمی و غافلگیری واشنگتن بود.

قدرت بازدارندگی ایران برای جهان آشکار شد

در پایان، شهاب اسفندیاری سخنان اسکات ریتر را چنین جمع‌بندی کرد: «اقتدار ایران در این جنگ به‌خوبی نمایان شد؛ نه فقط برای اسرائیل، بلکه برای کل جهان. به‌خصوص برای آمریکا که تصور نمی‌کرد چنین پاسخ قاطعی از سوی ایران دریافت کند. به گفته آقای ریتر، این اقتدار بازدارنده، باید مبنای سیاست‌گذاری‌های آینده ایران در حوزه امنیت ملی باشد.»

دستورالعمل تشدید نظارت بر عوامل محیطی مراسم اربعین ابلاغ شد